Mizaç.
Mizaç.
(Fəlsəfə Sözlüğü) :
(Os. Mizaç, huy, Fr., Al., İng. Temperament, İt. Temperamento). Kişiye özgü ruhsal tutum... Kişilik'in en önemli niteliklerinden biri olan mizaç, dilimizde yaradılış deyimiyle de dilegetirilir. Mizaç, kişinin yaradılışıyle ilgili bir belirimdir ve soyaçekimle gelen sinir sisteminin özelliği ya da iç salgı bezlerinin az ve çok çalışması gibi fizyolojisel yetilerle oluşur. Kişinin ahlâksal tutum'unu dilegetiren ıra (karakter) deyiminden ayrılmalıdır. Antik çağ Yunanlıları insanları mizaç'ları bakımından dört tipe ayırırlardı: Kanlı (Os. Demevî, Fr. Le sanguin), öfkeli (Os. Safravî, Fr. Le bilieux), içekapanık (Os. Sevdavî, Fr. Le melancoli-ue). Bu ayrım, Yunanlı hekim Galenos'un insanı meydana getirdiklerini varsaydığı dört suyuk (Os. Ahlâk-ı erbaa, Fr. Les quatre hemeure) kuramına dayanır. Sokrates ve Aristoteles, bu kuramdan, çeşitli mizaç'lara göre değişen çeşitli ahlâk'lar bulunduğu sonucun çıkarmışlardır. Antik çağda mizacın en iyi tanımını Parmenides yapmış ve "mizaç, düşüncenin niteliğini belirleyen örgenliğin niteliğidir" demiştir. Alman düşünürü Immanuel Kant Yunanlıların dört mizaç ayrımını belinsemiştir. bkz. Kişilik, İnsan, Ruhbilim.