Mûtezile.
Mûtezile.
(Felsefe Sözlüğü) :
(Os. Mûtezile, Fr. Motazalites). İslâm usçuluğu... İslâm düşüncesinde özgür felsefeyi temsil eden gerçek bir felsefe okuludur. Dinsel sorunları çözümlemek için, İslâm düşüncesinde ilk kez usa baş vuran mutezilecilerdir. Örneğin Cahiz (ölümü: 868), bilginin ilk koşulu kuşkudur diyecek kadar ileri gitmiştir. Mutezilecilere göre kul, kendi eylemlerinin yaratıcısıdır. Mûtezilecilerden Ebül Huzeyl, İslâm düşüncesinde ilk kez nedensellik ilkesini ileri sürmüştür. Atomcudur. Ona göre bilgi, dış atomların bilinç atomları üstüne bıraktığı izden başka bir şey değildir. Mutezile, okul olarak, Vâsıl bin Atâ (ölümü: 748) tarafından kurulmuştur. lSözcük olarak ayrılan anlamındadır, özellikle sünnî kader anlayışından ayrılığı dilegetirir. Kuran ile bağdaşmayan görüşler ileri sürmesi de bu ayrılma (Os. İtizâl)yı gerektirmiştir. Bu ayrı görüşler, Tanrının nitelikleri konusundadır. Mutezileye göre, sünnî inancın tersine, Tanrının özü başka ve nitelikleri başkadır; çünkü nitelik özden ayrı ve bağımsızdır. Sünnîlere göre Tanrının özüyle nitelikleri birdir ve birbirinden ayrılamaz. bkz. Kaderiye, Cebriye, İslâm Atomculuğu, Dehriyyun, İslâm Felsefesi.