İçtepi.


"İçtepi." Kelimesi için arama sonuçları

Fəlsəfə Sözlüğü

İçtepi.

(Fəlsəfə Sözlüğü) :
(Os. İlca, Fr. Impulsion). İnsanları ortak eylemlere iten ya da onlardan koruyan fizyolojik eğilim... Öğrenme işlemiyle ters orantılı bulunan hayvansal içgüdü, yadın insanlarda hemen hiç kalmamış ve onun pek küçük kalıntıları olan içtepi meydana çıkmıştır. İçtepi, insanın hayvanlık evresinden kalma içgüdü kalıntısıdır. İçgüdü, belli bir olay karşısında belli bir davranıştır, çeşitli conlı türlerinde çeşitli biçimlerde belirir. Örneğin düşmanını gören tavşan kaçar, maymun ağaca tırmanır, aslan saldırır. İnsanınsa ne türlü davaranacağı o belli anda içinde bulunduğu töresel, sosyal, anlıksal (entelektüel) koşullara bağldır. İnsan, eğer koşullar gerekiyorsa, düşmanını yanaklarından öpebilir. ama içinde gene de hoş olmayan bir duygu kıvranır. İnsanın içgüdüsü işte bu kadarcıktır ve pek güçsüzdür, onun fizyolojik bir davranışa sürükleyemez. İnsanın içgüdüsel davranışlarının yerini zekâ ile ilgili plastik davranışları almıştır. İnsanın özelleşmiş organları olmadğı gibi özelleşmiş davranışları da yoktur. İçtepinin içgüdüden ayırıcı niteliği, ilk tepkiden sonra töresel-sosyal-anlıksal koşullarla belirlenmiş bilincin ise karışmasıdır. İçgüdyse işini sonuna kadar götürür. Örneğin yüzüne bir şey atılan insan içtepisiyle yüzünü korur, ama ondan sonra ne türlü davranacağını içtepisi değil bilinci belirler. İçtepi de içgüdü gibi her türlü anlamında bilinçli'nin karşıtıdır. Her ikisinin de bir şartlı refleksler ürünü olduğu Pavlov deneyleriyle tanıtlanmıştır. bkz. İçgüdü, Şartlı Refleks.