MEVDUAT
MEVDUAT
(Ekonomi Sözlüğü) :
İstenildiği zaman, ya da belirli bir süre sonunda geri alabilmek üzere bankalara yatırılan para. Banka kaynakları içinde en büyük yeri tutan mevduatlar, bankaya para yatıran kişi tarafından bankaya açılan kredi anlamına gelmektedir. Mevduat, bankaların müşterileri adına vadesi gelmiş ticari senetler ve faiz kuponlarını tahsil etmeleri yoluyla veya bankaların açtıkları krediler yoluyla da oluşabilir. Bankalardaki mevduat hesapları çeşitli açılardan gruplandırılabilir.Vadelerine göre mevduat hesapları; a) Vadesi Mevduat Hesapları: İstenildiği zaman paranın çekilebildiği mevduat hesabı. b) Vadeli Mevduat Hesabı: Belirli bir süre (vade) sonunda çekilmek üzere bankaya yatırlımş mevduat hesabı c) İhbarlı Hesaplar: Bankayla müşteri arasında kararlaştırılacak belirli bir süre önceden bildirmek koşuluyla çekilmek üzere bankaya yatırılan mevduat hesabı.Mevduatların bankaya yatıranlara göre gruplandırılması aşağıdaki şekildedir; a- Resmi Mevduat: Genel, katma bütçeli kuruluşlar, yerel yönetimler, adli kurumlar (mahkeme, savcılık vb) gibi kamu kuruluşları tarafından yatırılan paralara ait hesaplar.b- Ticari Mevduat: Her türlü gerçek ve tüzel kişilerin katıldıkları veya kurdukları ortaklıklara, ticari işletmelere ait mevduat hesapları.c- Bankalar Mevduatı: Bankaların diğer bankalar nezdinde yatırdıkları paralara ait hesaplar.d- Tasarruf Mevduatı: Gerçek kişiler tarafından açtırılan ve ticari işlemlere konu olmayan mevduat hesapları.e) Diğer Mevduat: Yukarıdaki mevduat türleri dışında kalan her türlü mevduat.
MEVDUAT BANKALARI
(Ekonomi Sözlüğü) :
Ticaret bankaları olarak da bilinen ve tasarruf sahiplerine birikimleri karşılığında faiz ya da kar payı veren mali kurmlar. Mevduat bankalarının yanı sıra tasarruf ve kredi sandıkları ile bazı ülkelerdeki posta tasarruf sistemleri ve belediye bankaları da benzer işlevleri yerine getirir. Ancak sadece mevduat bankaları mevduat kabul eder. İlk mevduat bankaları, genellikle orta ve düşük gelir gruplarını tasarrufa özendirmek amacıyla kuruldu. Hollandada yerel mevduat bankaları, 1783de kurulan ve bir hayır cemiyetinin çabalarıyla oluşturuldu. İlk banka 1817de açıldı. Aynı dönemde Almanyada da özel mevduat bankaları gelişti ve ilk banka 1778de Hamburrgda açıldı. İngilterede ilk mevduat bankası 1810da yoksul bir yörenin rahibi tarafından kurulurken, ABDde ilk bankalar 1800lerin başlarında kar hedefi gütmeyen kuruluşlar olarak faaliyete başladı. Türkiyede Cumhuriyet Döneminde kurulan ilk ulusal mevduat bankası 1924 yılında kurulan İş Bankasıdır. Günümüzde Türkiyede bankaların büyük çoğunluğu Mevduat Bankası olarak faaliyet göstermektedir.
MEVDUAT ÇARPANI
(Ekonomi Sözlüğü) :
Çek kullanarak ya da havale yollayarak ve takas mekanizmasından yararlanarak yapılan ödemelerin, toplam mevduatta meydana getireceği artışı belirten katsayı.a) Ödemelerin hiç banknot kullanmaksızın, kaydi para ile yapıldığı ve memvduatın bekletilmeksizin plasmanlara bağlandığı bir durumda, başlangıçta yatırılan mevduat artışının yol açacağı zincirleme banka işlemleri sonunda elde edilecek nihai mevduat miktarı aşğıdaki formüle göre hesaplanır.M = 1/r.DFormülde: D=Başlangıçtaki mevduat artışır= Bankaların mevduata karşılık tuttukları ankes oranıM= Zincirleme banka işlemleri sonunda elde edilecek mevduat miktarı.Formülde 1/r mevduat çarpanıdır.b) Ödemelerin kısmen çek ve takasla yapıldığı, mevduatın (kasa ihtiyatı ayrılarak) bekletilmeksizin kredi olarak dağıtıldığı bir sistemde, başlangıç mevduat artışının yol açtığı zincirleme işlemler sonunda elde edilecek nihai mevduat miktarı:M= 1/r+r.Dformülüne göre bulunur.Bu formülde r nakitle yapılan ödeme oranını, 1/r+r ise mevduat çarpanını gösterir. (Ayrıca bk. Kredi Çarpanı, Kredi Enflasyonu, Bankacılıkta Kliring, Kaydi Para, Walter Bagehot)
MEVDUAT KARŞILIKLARI
(Ekonomi Sözlüğü) :
Mevduat bankalarının topladıkları mevduatın geri ödenebilmesinin güvencesi olarak merkez bankasına yatırdıkları ya da saklı tuttukları karşılıklar. Bu ilkeyi benimseyen bankacılık sistemlerinde bankalar ancak, toplam mevduatın belirli bir oranı olarak saptanan bu karşılıkların dışında kalan mevduatları kredi ya da yatırım yoluyla gelir sağlamak üzere kullanabilirler. Mevduat karşılıklar oranı ekonomideki para arzını denetlemek amacıyla kullanılan etkili bir para politikası aracı olarak da işlev görür. Bankaların mevduat karşılığı bulundurması ilk kez ABDde yasal olarak zorunlu kılınmıştır. Türkiyede bankaların Merkez Bankasına yatırmak zorunda oldukları mevduat munzam karşılıkları oranı, Merkez Bankası Banka Meclisince Yüksek Planlama Kuruluna iletilir. Bankalar Kurulu kararı ile yürürlüğe girer. Mevduat karşılık oranları, vadeli ve vadesiz mevduat için farklı olarak belirlenebileceği gibi her iki mevduat türüne aynı oran da uygulanabilir.
MEVDUAT MUNZAM KARŞILIĞI
(Ekonomi Sözlüğü) :
(Bk. Mevduat Karşılıkları)