Gözlem.
Gözlem.
(Felsefe Sözlüğü) :
(Os. Müşahede, Fr., İngi. Observation, Al. Beobachtung, İt. Osservazione). Doğal olayların gözle incelenmesi... Gözlem (observasyon), doğada, oldukları gibi kendilerini gösteren olayların göz duyusuyle incelenmeleridir. Bir amaç gözetilerek yapılabeleceği gibi hiç bir amaç gözetilmeksizin de yapılabilir. Astronomi gibi deneyin yardımını imkânsız kılan bilimler, gözlemden yararlanırlar.Örneğin tarihsel olaylar bilimsel olarak denenemezlar ve ancak gözlemle incelenebilirler. Bilimsel gözlem, bilinçli olarak ypapılan ve bir amaç güden deneysel gözlemdir. Mikroskopla yapılan bilimsel gözlem, deneme amacıyle yapılmış bir gözlemdir. ancak gözlem, deney gibi gerekli ortam ve koşulları genellikle öenceden hazırlayamaz. Bu bakımdan, tarihsel süreçler gibi tekrarlanmayan gerekli ortam ve koşulları deneyci eliyle hazırlanamayan olguları incelemekte pek yararlıdır. Gözlem, bedensel duyular yoluyle yapılır. Bedensel duyulara, görevlerini yetkinleştiren aletler de eklenir. Önceden kurulmuş bir belite (mütearife) dayanmayan ya da bir varsayımın doğrulanması için yapılmayan, deney amacı gütmeyen adi gözlemler de birçok bilimsel gerçeklerin meydana çıkarılmasında yararlı olmuşlardır. Örneğin Arşimedes ve Newton ünlü yasalarını bu adi gözlemleri sonunda bulmuşlardır. Gözlem deyimi, genellikle, deney amacı gütmeyen adi gözlemler anlamında kullanılmamaktadır. bkz. Deney, Deneyim, Deneyselcilik, Görme, Bilim, Bilgi.