Eytişim.

Résultats pour "Eytişim."

Dictionnaire philosophique

Eytişim.

 (Dictionnaire philosophique) :
(Os. Cedel, Fr. Dialectique, Al., Dialektik, İng. Dialectic, İt. Dialettica). doğa, toplum ve bilinç bütünlüğünün oluşma yasası... Terimin Yunanca aslı dialektikos, soru-karşılık yöntemiyle tartışma anlamına gelen dialegesthai sözcüğünden yapılmıştır. Türkçe eytişmek de aynı anlamdadır. Antik çağ yunan felsefesinde tartışmacılık (Os. Münakaşa ve mücedelecilik) anlamında kullanılmaktadır. Bu bakımdan bütün bilgiciler (sofistler) eytişimci sayılmıştır. Eytişimi, çağdaş anlamına pek yakın bir anlamda kullanan ilk düşünür Herakleitos'tur. İ.Ö. 576-480). Herakleitos bunu polemos (savaş) sözcüğüyle dilegetirmişti ve evrensel oluşmanın karşıtların kavgasıyle gerçekleştiğini ileri sürmüştü. "Bir şeyden birçok şey ve her şey" deyimiyle evrensel bağımlılığı, değişme ve gelişmeyi, karşıtların birliğini ve ayrılığını dilegetiriyordu. Yüzyıllarca sonra Alman düşünürü Hegel (1770-1831), "Herakleitos'un hiç bir sözü yoktur ki, lojiğime almamış olayım" diyerek Herakleitos'un bu hayranlık veren görüşünü mantığa uyguladı. Hegel'e göre eytişim, bir uslamlama yöntemiydi ve kavramlar insan bilincinde bu yöntemle gelişmekteydiler. Dah sonra alman düşünürleri Karl Marx (1818-1883) ve Friedrich Engels (1820-1895) eytişimin, sadece kavramların eytişimi değil, hareket halindeki tükenmez bir gerçeğin eytişimi olduğunu gösterdiler. eytişim, doğa-toplum-bilinç, bütünlüğünün oluşma yasasıydı... Marksçı eytişim ipinin iki ucundan biri eylem (pratik), öbürü bilinç'tir (teori). Eytişimsel düşünüşte bütün sorun bu ipin iki ucunu birden elde tutabilmektir. Bu konuda bütün yanlış anlayışlar bu iki uçtan birini elden kaçırmaktan doğar. Nitekim idealizm ve Marx-öncesi materyalizm bi iki uçtan yalnız birini elinde tuttuğundan ötürü yanılgıya düşmüştür... Eytişimsel bilgi, bilinmesi gereken konumun mümkün olduğu kadar çok ilişkilerini (O. Alâka, Fr. Relation) bilmektir. Bu ilişkiler sonsuzdur; bunun içindir ki bilgi hiç bir zaman tam değildir, her zaman ilişkisel'dir (eşanlamda bağıntılı). Örneğin biz güneşi ancak bildiğimiz ilişkileriyle tanımlayabiliriz. Güneş; buzu eritir, insan derisini karartır, yaprakları kızartır, talaşları tutuşturur vb... Oysa, bunlara karşı buzu karartmaz, yaprakları eritmez, insan derisini tutuşturmaz vb... Bu demektir ki; güneşin karartıcılık niteliğini bilmemiz için onun karatma niteliğini meydana çıkaracak bir nesneyle ilişkisini bilmemiz gerekir. Eytişimsel bilgi, bilinmesi gereken konuyu, gelişimsel hareketi içinde ve bütün yanlarıyle bilmek demektir. işte metafizik adı verilen eski dünyü görüşünün bütün yanılgısı, bilinmesi gereken herhangi bir konuyu sadece bir yanıyle ele almak olmuştur. Örneğin metafizik dünya görüşünün ekonomi bilgini adam Smith, üretim olgusunu ekonomik bütünlüğünden koparak, tüketim'le ilişkisini düşünmeksizin incelediği için doğru sonuçlara varamamıştır. Bu küçük örnek, eski dünya göerüşüyle yeni dünya görüşü arasındaki derin uçurumu belirtir. Diyalektik deyimiyle de dilegetirilen eytişim, günümüzde, felsefe anlayışındaki temel bölünmeye uygun olarak, metafizik dünya görüşünün tam karşıtı yeni bir dünya görüşüdür. Eytişimsel ve tarihsel özdekçilikle gerçekleşmiş bulunan bu yeni dünya görüşü hem evrensel bütünlüğün gelişme yasası'nı, hem de bu gelişmenin inceleme yöntem'in kapsar. Doğa ve son çözümlemede doğanın ürünü olan insan bilinci ve toplum, eytişimsel bir süreçle işlemektedir. Doğasal, bilinçsel ve toplumsal tüm olguların iç gerçeğini kavrayabilmek için onları kendi işleyiş yöntemleriye incelemek gerekir. bkz. Metafizik, eytişimsel Özdekcilik, Tarihsel Özdekçilik, Eytişim Yöntemi, Metafizik Yöntem Sorgulayıcı Maddecilik.
Recherches de mots-clés Turkish - French Dict. ılık (180402k) Turkish - Germany Dict. çüş (94979k) Turkish - French Dict. açık (78092k) Turkish - Turkish Dict. İNDÎ (70112k) Turkish - French Dict. ırmak (67823k) Kurdish - Turkish Dict. naşî (55927k) Turkish - French Dict. çatı (55598k) Turkish - Turkish Dict. HÂDİS (54961k) Turkish - French Dict. balık (53020k) Turkish - Germany Dict. ılım (51540k) Turkish - Germany Dict. hasır (51113k) Kurdish - Turkish Dict. rêsî (50953k)