Yararcılık.

"Yararcılık." Die Ergebnisse der Suche nach dem Wort

Philosophische Wörterbuch

Yararcılık.

 ( Philosophische Wörterbuch) :
(Os. Nef'iyye, Fr. Utilitarisme, Al. Utilitarismus, İng. Utilitarianism, İt. Utilitarismo). Üstün iyi'yi yararlı'da bulan Stuart Mill'in öğretisi... İngiliz düşünürleri Jeremie Bentham'in (1748-1832) temellerini atıp John Stuart Mill'in (1806-1873) geliştirdiği yararcılık öğretisine göre töresel gerçeğin ölçütü yarar'dır. Enüstün iyi (La. Summum bonum), yarardadır. İyiyi kötüden ayırabilmek için yararlı olup olmadığına bakmalıdır. Hekimlik sanatı iyidr, çünkü sağlık yararını taşır; müzik iyidir, çünkü zevk yararını taşır. İnsanların mutluluğunu hoşlanma (haz) duygusu doğurur, hoşlanılan yararlı olandır, insan yararlıdan hoşlanır ve yararsızdan hoşlanmaz. Davranışlarımız, bize verdikleri mutluluk oranında iyi, bize verdikleri mutsuzluk oranında kötüdürler. Bu bakımdan sürekli yarar, geçici yarardan daha iyidir. Bütün öteki şeylerin ona göre, onun için istenilir olduğu son amaç olunabildiği kadar acıdan uzak ve olunabildiği kadar hoşlanmaya yakın bir yaşama'dır. Buysa ancak yararlı olan seçmekle gerçekleşir. her bireyin özel yararını genel yararla uyuşturması gerekir. Eğitim ve öğretim, bireyin ruhunda öylesine çözülmez bir ortaklık kurmalıdır ki özel mutlulukla genel mutluluk arasında bir uyum kurulabilsin. Yetkin bir insan, genel iyiliğe uygun düşmeyen özel iyilğini düşünmeyecek ve bundan ötürü mutsuzluğa kapılmaycaktır. Yarar ilkesinin görevi, birbirlerini alt etmeye çalışan yararları ölçmekle, karşılaştırmakla, birinin ötekine ne zaman üstün tutulacağını göstermekle gerçekleşir. Örneğin bir endüstri topluluğunda ustalık çıraklığa göre üstün bir hak sağlamalı mıdır? bir düşünceye göre sağlamamalıdır, çünkü elinden geleni yapanın aynı hakkı elde etmesi tüzeye uygundur. Başka bir düşünceye göre sağlamalıdır, çünkü üstün verimin üstün bir hak elde etmesi tüzeye uygundur. Bu iki düşüncenin her ikisi de sağlamlıkta eşittirler. İşte yararcılık ilkesinin zorunluğu burada kendini gösterir. Hangisi topluma yararlıysa o seçilecektir. Tüzeyi (adalet) gizlenmiş bir erdem sayarsak bu halde yarar, erdemin beceremediği birişi de becermekte ve kolaylıkla çözümlemektedir... Yararcılık öğretisi, to4plumsallaşma çabalarına rağmen tipik bir bireycilik öğretisidir. Bütün değerleri bireyin hoşlantısına indirger. bireysel mutlulukla toplumsal mutluluğu< yuumlu kılabilmek için, metafizik bir anlayışla, eğitim ve öğretimden medet umar. Enüstün iyiyi, mutluluğu, erdemi ve tüzeyi bireysel yararla aynılaştırır. Yararlığın ölçüsü bireysel hoşlanma olduğuna göre zorunlu olarak öznel idealizme dayanır. Nitekim sonunda, katıksız bir idealizm olan pragmacılığı doğurmuştur. William James (1842-1910), Pragmacılık adlı yaphıtına şu sözlerle başlamaktadır: "Zihnin pragmatik açıklığını kendisinden öğrendiğim v eyaşamış olsaydı liderimiz olaracağını düşünmekten zevk duyduğum John, Stuart Mill'in anısına...". bkz. Uygulayıcılık, Enüstün İyi.
Die Stichwortsuche Turkish - French Dict. ılık (181431k) Turkish - Germany Dict. çüş (95035k) Turkish - French Dict. açık (78161k) Turkish - Turkish Dict. İNDÎ (70146k) Turkish - French Dict. ırmak (68138k) Kurdish - Turkish Dict. naşî (56108k) Turkish - French Dict. çatı (55632k) Turkish - Turkish Dict. HÂDİS (55015k) Turkish - French Dict. balık (53044k) Turkish - Germany Dict. ılım (51648k) Turkish - Germany Dict. hasır (51191k) Kurdish - Turkish Dict. rêsî (51095k)