Tomacalık.


"Tomacalık." Kelimesi için arama sonuçları

Fəlsəfə Sözlüğü

Tomacalık.

(Fəlsəfə Sözlüğü) :
(Os. Toma'nın mezhebi, Fr. Thomisme, Al. Thomismus, İng. Thomism, İt. Tomismo). Hıristiyan felsefesinin skolastik dönemi düşünürlerinden Saint Thomas'ın öğretisi... Tomcılık, ortaçağın IX. yüzyıldan XIV. yüzyıla kadar süren skolastik döneminde, Skotçuluğun (Skotizm) karşısında yer alır. İtalyan düşünürü Aquino'lu Saint Thomas'nın (1224-1274) öğretisiyle İskoçyalı düşünür Duns Scotus'un (1270-1308) öğretisi Hıristiyanlığın temel sorunları üstünde çatışmışlardır. Thomas'nın öldüğü yıl Scotus dört yaşındaydı. Hıristiyan felsefesinin bu köklü polemiği her iki düşünürün izdeşlerince yapılmıştır. Hıristiyan felsefesi, bu iki düşüncede, birbirine karşıt yönlerde uçlaşmış bulunmaktadır. Gerçekte her iki düşüncenin kökleri ortaçağın patristik dönemindedir. Tomacılık Ogüstinusçuluğun, Skotçuluk Pelagusçuluğun izindedir. Ogüstinusçuluğun izinden gelen Tomacılık gerici, Pelagusçuluğun izinden gelen Skotçuluk ilerici bir akımdır. Tomacılığa göre zekâ iradeden üstündür, tanrı özgür değildir ve dünyayı yaratmak zorunda olduğu için yaratmıştır, tanrı bile özgür olmadığına göre insan için özgürlük söz konusu olamaz, insan kurtuluşu için hiç bir şey yapamaz ve tarınnın bağışına muhtaçtır, insanı ancak tanrı kurtarabilir. Bu bakımdan Tomcılık entelektüelci (entelektüalizm), gerekirci (determinizm) ve yazgıcı (fatalizm) bir akımdır. Buna karşı Skotçuluk iradeci (volontarizm), yadgerekirci (endeterminizm) ve usçudur (rasyonalizm); irade zekâdan üstündür, tanrı özgürdür ve dünyayı yaratmak istediği için yaratmıştır, insan da özgürdür ve tanrının yardımına muhtaç olmaksızın kendi çabasıyle kendisini kurtarabilir, kutsal kitaba usa uygun olduğu için inanılmalıdır... Aquino'lu Saint Thomas, greici bir kampta yer aldığı halde, Hıristiyan okul (skolastik) felsefesinin en önemli düşünürlerinden biridir. Hıristiyanlığa Aristoteles'i o kabul ettirmiş ve felsefe dilinin temellerini atmıştır. Summa Theologise adlı yapıtı yüzyıllar boyunca tek gerçek kitap sayılmıştır. Bu yapıt, Katolik metafiziğinin en yüksek aşamasıdır. Hıristiyan kilisesi, ortaçağı kaplayan ezici egemenliğini Augustinus-Anselmus-Thomas üçlüsüne borçludur. Hemen bütün Avrupa'da yayılmış bulunan bu egemenlik, Thomas'dan sonra çökmeye başlayarak Vatikan'ın dar sınırlarına kadar çekilecektir... Günümüzde, Vatikan Katolik kilisesinin resmî felsefesi yeni Tomacılıktır (neotomizm). Eski Tomacılık nasıl felsefeden yararlanarak güçlendirilmeye çalışığlan bir tanrıbilimcilikse yeni Tomacılık da öylece bilimden yararlanarak güçlendirilmeye çalışılan bir tanrıbilimciliktir. Kilise, önce savaştığı her karşı gücü, sonra çıkarına göre yorumlama yolunu tutarak varlığını sürdürmeye çalışmaktadır. bkz. Skotçuluk, Ogüstinusçuluk, Pelagusçuluk, Yeni Tomacılık, Hıristiyan Felsefesi, Skolastik.