Jansenizm.

"Jansenizm." Kelimesi için arama sonuçları

Felsefe Sözlüğü

Jansenizm.

 (Felsefe Sözlüğü) :
(Fr. Jansenisme). Jansenius'ün kurduğu bağışçılık öğretisi ve tarikatı... Descartes öğretisinden yola çıkan dinci düşünürler, Port Royal manastırında toplanmışlardı. Bunların başında bulunan piskopos Cornelis Jansenius (1585-1638), Dekartçılıkla Augustinusçuluğu uzlaştırarak Jansenizm adı altında bir tarikat kurdu. Jansenius'a göre insan önce bozuk ve günahlarla yüklü bir yaratıktır, kurtulması için Tanrının bağışını (Os. İnayet, Fr. Grâce, La. Gratia) dilemek ve beklemekten başka yapabileceği bir şey yoktur. Erdem, temiz bir yürekle Tanrının bağışını beklemektir. Temiz bir yürek, Tanrıya bağlanmakla elde edilir. Tanrıya bağlanmayanlar erdemsizdirler... Jansenistlerin arasında, Port Royal mantığını meydana getiren Antoine Arnauld'la (1612-1694) Pierre Nicole (1625-1695) ve büyük matematikçi Blaise Pascal (1623-1662) gibi önemli düşünürler vardır. Başta piskopos Jansenius olmak üzere bütün bu düşünürler Descartes'ın (1596-1650) çağdaşıdırlar ve Descartes'ın güçlü düşünceleriyle oluşmuşlardır. İslâm felsefesinin uzlaştırıcı öğretilerine pek benzeyen Jansenizmin özel bir kişiliği yoktur ve Descartes akılcılığıyle Augustinus (354-430) Tanrıcılığını uzlaştırmaktan ibarettir. Bu uzlaştırma Blaise Pascal'da pek açık olarak mistisizme varmaktadır. Pascal, Descartes'la birlikte matematiği en kesin bilim saydığı halde matematiğin de içinden çıkamaycağı sorunlar bulunduğunu ve bu sorunların ancak gönül sezisiyle çözülebileceğini savunmaktadır. Pascal, bu açıdan, "Bildiğim tek şey, hiç bir şey bilmediğimdir" diyen antik çağın ünlü törecisi Sokrates'e yaklaşırken, bir başka açıdan da çağdaş Amerikan uygulayıcılarına (pragmatizm) yaklaşmaktadır. O da W. James gibi, şöyle der: "İster açıklayalım ister açıklamayalım, ölüm hepimizi korkutmaktadır. Şu halde Tanrıya inanarak bu korkudan kurtulmak daha uygun değil mi?". Pascal'a göre "usumuzu yitiren bu sonsuzluk Tanrının en büyük tanıtıdır" ve Kant'tan önce davranarak, "Us, gerçeğe varamaz", öyleyse "haddimizi bilelim. Erdem, Tanrıya bağlanan ve Tanrının bağışını bekleyen temiz bir yürektir"... Jansenizm, ben'in bilinmesini Tanrının bilinmesine bağlayan Descartes düşüncesinin ürünüdür. Ancak descartes bu sonuca us yoluyle varmıştı, Pascal gönül yoluyle varmaktadır... Bağış (inayet) açısından Jansenizm, kayracılıktır (providansiyalizm). bkz. Bağış, Kayracılık, Hıristiyan Felsefesi, Port-Ruvayal Okulu.
Çok Aranan Kelimeler Turkish - French Dict. ılık (180325k) Turkish - Germany Dict. çüş (94973k) Turkish - French Dict. açık (78087k) Turkish - Turkish Dict. İNDÎ (70109k) Turkish - French Dict. ırmak (67810k) Kurdish - Turkish Dict. naşî (55923k) Turkish - French Dict. çatı (55597k) Turkish - Turkish Dict. HÂDİS (54956k) Turkish - French Dict. balık (53015k) Turkish - Germany Dict. ılım (51525k) Turkish - Germany Dict. hasır (51099k) Kurdish - Turkish Dict. rêsî (50945k)