Deizm.
Deizm.
(Dictionnaire philosophique) :
bkz. Nedentanrıcılık.
Fideizm.
(Dictionnaire philosophique) :
bkz. İnancılık.
Mazdeizm.
(Dictionnaire philosophique) :
(Os. Zerdüştiye, Fr. Mazdeisme). İ.Ö. 1000 yılında yaşadığı sanılan İranlı Zerdüşt'ın dinsel öğretisi... lİranlı Zerdüşt'e (Zaratustra) göre, iyiliği ruhta, kötülüğü maddede bulanlar aldanmaktadırlar. İyilikle kötülük, hem ruhları hem maddeleri kaplamıştır. Savaş, her iki alan üstünde olagelmektedir. İyilik tanrısı Hürmüz (gök ve ışık tanrısı, Ahura Mazda), kendisinden kopan karşıt güç Ehrimen (yeraltı ve karanlık şeytanı, Angra Mainyu) ile savaşmaktadır. Ehrimen, Hürmüz'ü alt ederek maddeler ve ruhları ele geçirmek için göklere saldırmıştır. İnsanlar, göğün ve ışığın korunmasına yardım etmelidirler. Dünya, gök ülkesiyle yeraltı ülkesinin ortasında bir savaş alanıdır. Bu savaşta gökten yana olanlar erdemli insanlardır ve savaşa katıldıkları ölçüde sonsuz mutluluğa hak kazanacaklardır... Zerdüşt, insanları iyiliğe çağıran ve kötülüğe karşı yapılan savaşta böylece etkili olmalarını öğütleyen öğretisinde başlıca amacı ekonomik düzen olan bir plan gütmektedir. Ona göre, Hürmüz'ün bakışı her zaman çalışkan çiftçinin üstündedir. Gerçek dindarlık, oruç tutup dua ederek değil, tarım çalışmalarıyle gerçekleşir. Bacası tüten, içi tarım hayvanları ve çocuklarla dolu bir çiftçi evini seyretmek kadar Hürmüz'ü sevindiren hiç bir şey yoktur. Mazdeizm'in kutsal kitabı Zend Avesta, tarım hayvanlarına iyi bakılması ve toprağın iyi sürülmesi üstüne öğütlerle doludur. Zerdüşt dini, bir evrim dinidir. Zerdüşt'e göre dünya, evrim yasalarına bağlıdır. İnsan güçleri bu evrime katılmak, sürekli olarak bu evrimi gerçekleştirmek zorundadırlar. bkz. İran Felsefesi, Manişeizm.
Monoideizm.
(Dictionnaire philosophique) :
bkz. Tekdüşüncelik.