ılık
Tekbencilik.
(Philosophical Dictionary) :
(Os. Eneiyye, Fr. Solipsisme). Sadece bireysel benin varlığını tanıyan aşırı idealizm... Solipsizm, Latince yalnız kendim anlamına gelen solus ipse sözcüklerinden yapılmıştır. Varlığı düşünceye indirgeyen idealizm, zorunlu olarak, tekbenciliğe varır. Her şey sadece düşüncemizde varsa ve düşüncemiz dışında hiç bir nesnel gerçeklik yoksa, gerçek olan saedce bizim varlığımızdır demekten başka çıkar bir yol yoktur. İdealizmin bu zorunlu sonucuna göre öteki insanlar da ancak benim düşüncemde vardırlar, öyleyse evrende tek gerçek sadece ben'im... Bu zorunlu sonucun saçmalığı bütün idealistleri ürkütmüştür ve her idealist kendisini bu zorunlu saçmalıktan kurtarmak için çabalamıştır, en aşyırı idealistler bile kendilerini böyle bir suçlanma ihtimaline karşı önceden savunmak gereğini duymuşlardır. Olguculuk (pozitivizm), varoluşçuluk (egzistansiyalizm) gibi örtülü ve gizli idealizmler de tekbencilik sonucuyle karşılaşmak zorundadır. Açık ya da gizli, idealizmin her biçimi, tutarlı kalmak istediği sürece, tekbencilik sonucundan kaçınamaz. Özdeği yadsıyan ve varlığı düşünceye indirgeyen bütün öğretiler tekbencilikten kurtulmak isterlerse tutarlı kalamazlar. olguculuk gibi ilk bakışta bilimsel görünen birçok öğretiler sistemlerini büyük bir güvenle kurarlarken bu saçma sonuçla karşılaşınca şaşırıp kalırlar. bkz. Düşüncecilik, Özdeksizcilik, Öznel Düşüncecilik, Öznelcilik, Ampirio-Kritisizm, Varoluşçuluk, Olguculuk.
Tekelci Anamalcılık.
(Philosophical Dictionary) :
(Os. İnhisarcı sermayecilik, Fr. Imperialisme). Anamalın yoğunlaşarak, anamalcılığın geliştirici gücü olan serbest rekabeti tekelciliğe dönüştürme dönemi... Anamalcılığın (kapitalizm) geliştirici gücü ve temel ilkesi serbest rekabetti. Anamalcılık, serbest rekabetle gelişmiş ve serpilmişti. Ama sonunda, anamalcılığın iç çelişmeleri ve çatışmaları, bu geliştirici gücü tam zıddı olan tekelciliğe dönüşmek zorunda bıraktı ve diyalektik yöntemin "her şey zıddına dönüşür" yasası bir kez daha gerçekleşmiş oldu. Günümüz anamalcılığı olan emperyalizm (sözcük olarak, imparatorluktan yana olmak anlamındadır), artık serbest rekabetçi değil tekelci bir anamalcılıktır (tekelci kapitalizm). Üretim ve anamal, serbest rekabetle hızla yoğunlaşarak, büyük işletmelerin küçük işletmeleri yutmaları ve kimilerini de malî denetimleri altına almaları sonucunu doğurmuştur. Çünkü anamalcı işletmeler arasındaki amansız rekabet küçük işletmelerin büyük işletmelerce ezilmesini kolaylaştırmaktadır. Büyük işletmeler, kendi aralarında da -serbest rekabetin amansız saldırılarından kurtulabilmek için- birleşmek zorunda kalarak dev işletmeleri meydana getirmişlerdir. Aynı yoğunlaşma bankalar arasında da gerçekleşerek malî oligarşiyi doğurmuş ve dev işletmelerle malî oligarşinin birleşmesi dünyanın paylaşılmasını sağlamıştır. Anamalcılığın bu tekelci aşamasında mal ihracından çok sermaye ihracı önem kazanmıştır. Ancak anamalcılığın bu yeni düzeyi, yeni zıtlaşmalarını ve çatışmalarını da birlikte getirmiş bulnmaktadır. Emperyalistler arasında dünya egemenliği konusunda çatışma başlamıştır. Bunun yanında, emperyalist anavatanla sömürgeleri arasındaki çatışmayla anamal ve emek arasındaki çatışma da gittikçe sivrilmektedir. Nitekim, anavatanla sömürgeleri arasındaki çelişmi biraz olsun giderebilmek için, sömürgeci emperyalizm yeni sömürgeciliğe dönüşmekte ve sömürdüğü ülkelere karşı bayrağını dikmek yerine o ülkenin bayrağını dalgalandırmak yoluyle tutunmaya çalışmaktadır. bkz. Anamalcılık, Erkincilik, Tarihsel Özdekçilik, Lenincilik.
Tekelcilik.
(Philosophical Dictionary) :
Tekel, fiyatları yüksek tutmak ve daha çok kâr sağlamak için tutulan anamalcı bir yöntemdir. Anamalcı düzeyde, önceleri bu amaçla yapılan tekel (Os. İnhisar, Fr. Monopole) birlikleri, gittikçe dev işletmelere dönüşerek ve malî oligarşiyi de yardımlarına çağırarak tekelci anamalcılığı (emperyalizm) doğurmuştur. Tekelleşmeler, serbest rekabetten ve dolayısıyla kârı düşürme tehlikelerniden korunmayı sağlamaktadır. belili bir üretim alanında çalışan bütün işletmeler bir tekel olarak birleşebilirlerse tüketimcilere istedikelri fiyatı kabul ettirebilirler. Tekelciliğin kartel, tröst, sendika ve konsorsiyum gibi çeşitli biçimleri vardır. bkz. Tekelci Anamalcılık, Anamalcılık.
Tekyanlı Sokratesçilik.
(Philosophical Dictionary) :
Platon'un bütünsel Sokratesçiliğine karşı olarak Megara, Kirene ve Elis-eretria okullarının Sokratesçiliklerine tekyanlı Sokratesçilik adı verilmektedir. Çünkü bu okullardan her biri Sokrates'in öğretisini bütünüyle değil, belli bir yanıdan alarak işlemişlerdir. bkz. Sokratesçilik, Sokratesçi Okullar.
Terimcilik.
(Philosophical Dictionary) :
(Os. Lafziye, Fr. Terminisme). Ockham'ın adcılığı, özel anlamda Calvin'cilik... İngiliz düşünürü Wilhelm of Ockham'ın (1270-1347) adcılığı (nominalizm) terimcilik adıyle de anılır. Ockham'a göre tümeller birer terimdirler ve hiç bir gerçeklik taşımazlar, çünkü bizzat gerçekçiler (realizm) onların aynı zamanda farklı birçok şeylerde bulunamayacaklarını söylemektedirler, öyleyse birbirine benzeyen birçok şeyleri göstermeye yarayan bir terimedn başka bir şey değildirler... Tanrının niteliklerini adlandırmaları yüzünden Farnsız Protestanları olan Kalvincilere de (Kalvinizm) terimci denilmiştir. bkz. Adcılık.