ılık


Resultados para "ılık"

Diccionario filosófico

İmancılık.

(Diccionario filosófico) :
bkz. İnancılık.
Diccionario filosófico

İnakçılık.

(Diccionario filosófico) :
(Os. Nassiyye, Fr. Dogmitisme, Al. Dogmatismus, İng. Dogmatism, İt. Dogmitismo). Din ya da yetkelerce ileri sürülen düşünce ve ilkeleri kanıt aramaksızın, incelemeksizin ve eleştirmeksizin bilgi sayan anlayış... Temelde skolastik bir anlayıştır, günümüzde değişme ve gelişmeyi yadsıyan öğretileri ve anlayışı adlandırır. Özellikle metafizik öğretilerin tümü inakçı (dogmatik) öğretilerdir. Deney alanının dışında kalan bütün savlar inakçı olmak zorundadır. Bu zorunluk Tanrı sözünden başlayıp Aristoteles'in sözüne kadar genelleşmiştir. Örneğin ortaçağ Hıristiyan kültüründe herhangi bir kuralın gerçek sayılması için Aristoteles'in söylemiş olması yeter sayılıyordu. İnakçılığın zorunlu sonucu zorbalıktır. Deneylerle tanıtlanamayan kurallar, engizisyon işkenceleriyle tanıtlanmaya çalışılmıştır. İnakçılık, suçlu olmayanın ateşe atılsa bile yanmayacağı inancına kadar varmıştır. Bundan da ateşe atılınca yanan kişinin suclu olduğu sonucu çıkarılmıştır. İnak'ın herhangi bir yetkeye bağlanan bir zeriyi tanıtlanmış olarak kubul etmesidir. Örneğin ortaçağ skolastiğinde herhangi bir sözü Aristoteles'in söylemiş olduğunu tanınarak, o sözün doğruluğunu tanıtlamak demekti. Herhangi bir sistemde değişmez formüller düşlemek, bir düşüncenin tartışmasız kabulünü istemek, bilginin bağımlılığını söz önüne almaksızın her zaman ve her yerde geçerli saltık bilgiler olduğunu ileri sürmek inakçılıktır. bkz. İnak, Metafizik. Skolastik, İnan, inancılık, Eytişimsel Özdekçilik, Marksçılık.
Diccionario filosófico

İnancılık.

(Diccionario filosófico) :
(Os. İmaniyye, Fr. Fideisme, İng. Fideism, Al. Glaubensphilosophie; İt. Fideismo). Bilginin yerine inancı koyan öğretilerin genel adı... İnancılık (fideizm), Tanrıya inanç yoluyle bağlanan ve deney alanının dışında kalan bütün metafizik öğretileri kapsar. İnan, asla tanıtlanamaycak olanın kabul edilmesidir. Ortaçağ aydınları, bu metafizik zorunluk yüzünden, usla inanın alanlarını ayırmak ve çifte gerçek öğretisine göre inanın alanı başka ve usun alanı başkadır, bunlar birbirlerine karıştırılmamalıdırlar. İnancılık, usçuluğa karşı kullanılmış bir deyimdir. Örneğin Blaise Pascal (1623-1662) şöyle der: Ey becreksiz akıl, zavallılığını anla, Ey budala doğa, sus, Tanrının varlığını, kanıt ve tanıtlarla değil, inana varmakla elde edebilirsir... Pierre Bayle (1647-1706) de şöyle demekktedir: Tanrı düşüncesini akılla bağdaştırmaya çalışmak boşunadır. Bunlar hiç bir zaman bağdaşamazlar. Öyleyse her birini kendi alanı içinde değerlendirmek gerekir. Gerçek erdem, aklın aldığına değil, aklın almadığına inanmaktır.. İslâm felsefesinde eş'arîler de şöyle demektedirler: akıl, hiç bir zaman gerçeğe ulaşamaz. Kul, ancak kayıtsız şartsız inanmakla mutlu olabilir. kaldı ki aklın bugün bilmediğini yarın da bilemeyeceği söylenemez. öyleyse insan bugün ulaşamadı diye yarın belki de ulaşabileceği söylenemez. Öyleyse insan bugün ulaşamadı diye yarın belki de ulaşabileceği gerçekler üstünde inanını yitirmemelidir. bkz. İnan, İnak, Din, Metafizik, Skolastik, İnanç.
Diccionario filosófico

İnsanbiçimcilik.

(Diccionario filosófico) :
(Os. Müşebbihe mezhebi, Fr. Anthropomorphisme, Al. Anthropomorphismus, İng. Anthropomorphism, İt. Antropomorfismo). İnsan olmayan bütün varlıkları insanmışlar gibi tasarlama... İlkel insanlardan başlayan bu tasarım, önce cansızları canlı sanmakla belirmiştir. Daha sonra tanrılara, çeşitli mitolojilerde görüldüğü gibi, insan biçimi ve insan düşünceleri yakıştırılmıştır. Örneğin ilkçağ Yunan tanrıları insanlar gibi sevişirler, dövüşürler, kıskanırlar, yalan söylerler. İnsanbiçimciliğin dinlerin temel niteliği olduğunu ilk kavrayan Ksenofanes "Homeros ve Hesiodos ne kadar insansal ayıp varsa tanrılara verdiler. Eğer öküzlerin ve atların elleri olsaydı ve resim yapmasını da bilselerdi öküzler öküzlere, atlar atlara benzeyen tanrılar yapacaklardı ve onlara kendi biçimlerini vereceklerdi". der. bkz. İnsanbilim, İnsanbilimcilik.
Diccionario filosófico

İnsanbilgicilik.

(Diccionario filosófico) :
(Fr. Anthroposophie). İnsan doğasının gizemsel bilgilerle kavranabileceği görüşü... Alman düşünürü Rudolph Steiner (1861-1920) tarafından 1910 yılında ileri sürülmüştür. Teosofi ve gizlicilik karışımı gizemsel idealist bir anlayıştır. bkz. Teosofi, Gizlicilik.