ılık

Results for "ılık"

Philosophical Dictionary

Sansüalist Şüphecilik.

 (Philosophical Dictionary) :
bkz. Duyumcu Şüphecilik.
 Philosophical Dictionary

Saptanımcılık.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. İstikrariyye, Fr. Fixisme). Hayvan türlerinin hiç değişmeyip hep aynı kaldıklarını ileri süren öğreti... Fransız bilgini George Cuvier (1769-1832), canlı türlerin hiç değişmeyip hep aynı kaldıkları ve bugün de ilk yaratıldıkları andaki gibi bulundukları kanısındaydı. Cuvier'nin bu saptanımcılığı, yaratımcılık (kreasyonizm) disiplini içindedir ve dönüşümcülüğe (transformizm) karşıdır. İngliiz bilgini Charles Robert Darwin'in (1809-1882) türlerin birbirlerinden oluştuklarını tanıtlayan gözlem ve deneyleri, saptanımcılığı çökertmiştir. Şeylerin alışmazlığı ve durgunluğu düşüncesi, metafizik dünya görüşünün ayırıcı niteliklerinden biridir. Tanrı, yaradılışın yedi gününde işini tamamlayıp bitirmiştir. Artık, hiç bir şey değişmeyecek ve hep öyle kalacaktır. Saptanımcılık bu düşüncenin ürünüdür. bkz. Yaratımcılık, Evrimcilik, Dönüşümcülük, Darvincilik, Evrim, Metafizik, Din.
 Philosophical Dictionary

Sayıcılık.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Adediyye, Fr. Arithmetisme, Al. Aritmetismus, İng. Aritmetism, İt. Aritmetismo). Pitagoras'ın sayılar öğretisi ve bu öğretinin izinde yürüyen öğretilerin genel adı... Antik çağ Yunan düşünürü Pitagoras'a (İ.Ö. 570-500) göre evren bir sayılar uyumudur. Doğadaki bütün karşıtlıkların kökü bir'le çok arasındaki karşıtlıktır. Saltık, bir ne tek ne çifttir, hem tek hem çifttir. Saltık bir, daha açık bir deyişle, teklikle çiftlik birlikteliğidir. İlk varlık olan bir, noktadır. Nokta devinerek çizgi, çizgi devinerek yüzey, yüzey devinerek nesne olmuştur. Her nesne, bir sayının karşılığıdır. Bilgi, nesneleri meydana getiren sayıları bulmaktır. Sayılar biliminin ana ilkeleri ilk dört sayıda toplanır. Çünkü öteki bütün sayılar bu ilk dört sayının birbirleriyle çarpılması ve toplanmasıyle elde edilirler. Örneğin kutsal on, ilk dört sayının toplamına eşittir; kutsal yedi üçle dördün toplanmasından meydana gelir... Pitagoras'ın sayıcılığı, Yahudi felsefesi kabala'dan Hıristiyan ve İslâm gizemciliğine kadar bütün metafizik alanları etkilemiştir. Kabala, açıkça, sayıcılıktan esinlenmiştir. Kabala, üçlemeli evrimlerle panteizmini gizlemeye çalışır. Pitagoras'ın sayıcılığından gelen savı mistikliği, İslâm düşüncesinde Esterabat'lı Fazlullah'ın elinde hurufîlik olmuştur. Hurufîlikte de her harf bir sayıyı karşılar ve her sayı bir sözü anlatır. Açıkça söylenemeyen söz sayılarla harflerin ardına gizlenmiştir. Burada da gizlenen, bir çeşit panteizm olan vahdet-i vücut anlayışıdır. bkz. Pitagorasçılık, Gizemcilik, Kabala.
 Philosophical Dictionary

Saymacacılık.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. İtibariyye, Fr. Conventionnalisme). bilimsel kuram ve kavramların saymaca oldukları görüşü... Fransız matematikçisi Poincare tarafından ileri sürülmüştür. Poincare'ye göre bilimsel kuram ve kavramlar saymaca (Os. İtibarî) ileri sürüşlerdir ve geçerlikleri bilginlerarası uzlaşmaya bağlıdır. Ayrıca fizik ve matematik tarihçisi Fransız düşünürü Pierre Duhem de Le Systeme du Monde adlı yapatında gerçeğin her zaman saymaca olduğunu, eşdeyişle öyle olmadığı halde öyle sayıldığını ileri sürmüştür. Alman düşünürü Vaihinger'in tut ki tanrı var (Al, Als ob) felsefesi de dinsel alanda bir saymacılık sayılabilir. Bütün bunlar nesnel gerçekliği yadsıyan idealist görüşlerdir. Kavramların kimi yerde gerçekten saymaca oluşları, onların nesnel içeriklerinden soyutlanıp başka anlamlara kaydırılmalarından ötürüdür. bkz. Hakikat, Gerçek, Kuram ve Kılgı.
 Philosophical Dictionary

Sebeplilik.

 (Philosophical Dictionary) :
bkz. Nedensellik.
Keyword Searches Turkish - French Dict. ılık (218329k) Turkish - Germany Dict. çüş (100910k) Turkish - French Dict. açık (83915k) Turkish - French Dict. ırmak (77052k) Turkish - Turkish Dict. İNDÎ (73975k) Kurdish - Turkish Dict. naşî (63643k) Turkish - French Dict. çatı (61269k) Turkish - Germany Dict. ılım (60998k) Kurdish - Turkish Dict. rêsî (59950k) Turkish - Turkish Dict. HÂDİS (59269k) Turkish - French Dict. balık (57412k) Turkish - Germany Dict. hasır (55981k)