ılık

Results for "ılık"

Philosophical Dictionary

Kalvincilik.

 (Philosophical Dictionary) :
(Fr. Calvinisme). Fransız Luthercisi Calvin'in gerçekleştirdiği Fransız Protestanlığı... Fransız din adamı Jean Calvin (1509-1564), Fransa'da Lutherciliği geliştirerek Fransız Protestanlığını gerçekleştirmiştir. Protestanlık, Kalvincilik (Kalvinizm) aracılığıyle İngiltere'ye geçmiştir (İngiliz Protestanlığı: Anglikanizm). Kalvincilik de, Protestanlık gibi, Rönesans çığırı içinde yer alan dinsel bir reformasyon akımıdır. Geniş anlamda her çeşit dinsel yenileşmeleri kapsayan ve daha birçok dinsel öğretileri de içine alan reformasyon (yeniden biçimleniş), toplumsal açıdan Katolikliğin anamalcı düzenine uyudurulmasıdır. Bu amacı da en başarılı biçimde Protestanlık gerçekleştirmiştir. Nitekim Jean Calvin, dinci olduğu kadar ekonomi alanında da yer almakta ve ilk anamalcı anlayışı kuramsal olarak savunmaktadır. lCalvin'e göre emek Tanrısal bir buyruktur, uluslararası ticaret genel yoksulluğu azaltır ve yararlıdır, üretim için alınacak kredide faiz gereklidir ve dinsel yasalara aykırı değildir. Luther'in de dediği gibi insanlar arasındaki eşitsizlik Tanrısal düzenin gereğidir ve olduğu gibi korunmalıdır. bkz. Hıristiyanlık, Reformasyon, Anglikancılık.
 Philosophical Dictionary

Kamuiradecilik.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Vücudiyye-i iradiyye, Fr. Panthelisme, Al. Panthelismus, İng. Panthelism, İt. Pantelismo). İradeyi evrenin nedeni sayan öğretilerin genel adı... Kamuiradecilik (pantelizm), bireysel iradenin karşısına temel iradeyi koymakla öznel iradeciliğe karşı nesnel iradeciliği gerçekleştirmektedir. Tümel irade, Tanrı iradesidir. Bu bakımdan bütün Tanrıbilimci dinsel öğretiler kamuiradecidirler. G^enel olarak iradecilik (volontarizm), kimi yerde öznel iradeyi nesnel iradeye bağlamakla beraber, kamuiradeciliğe karşıt öznelcilik (sübjektivizm) alanında yer alır. Buna karşı kamuiradecilik, nesnelciliktir (objektivizm). Örneğin, antik çağ Yunanlılarının stoa öğretisine göre doğa, evrensel iradedir. Stoacılığın bu nesnel iradeciliğine karşı Alman düşünürü Nietzsche'nin iradeciliği öznel bir iradecilikmtir; Nietzsche'ye göre insanüstü, Tanrı iradesiyle değil, insan iradesiyle yaratılacaktır. Bunlara karşı Alman düşünürü Schopenhauer'(in iradeciliği nesnel ve öznel iradecilikler arasında ortalama bir yer almaktadır. Schopenhauer'e göre âlem, kişisel olarak ben'im algımdır. Ama realite olarak âlem, ben'den ayrı ve bağımsızdır. Kişisel irademizin her varlığın temeli olduğunu deneylerle anlamaktayız. Nasıl ben öz olarak iradeysem, evren de öz olarak objektivleşen bir iradedir ve gerçek bir varlıktır. Bedenimiz olaylaşan (hadise haline gelen) öznel irademizdir, ruhumuzsa tümel iradedir. Daha açık bir deyişle, Schopenhauer'e göre nesneler, zeki değildirler ve evrensel bir zekâ yoktur (burada özdekçilikle birleşmektedir), ama nesneler iradelidirler ve evrensel bir irade vardır (burada da idealizmle birleşmektedir). Bu iradeyse önsel bir bilgi değil, deneyle elde ettiğimiz bir bilgidir. Schopnhauer'in öğretisi deneysel metafiziği içerir. nitekim öğrencisi ve izdaşı Alman düşünürü Edouard von Hartmann (1842-1906), ustasının idealizmini büsbütün açığa vurmuştur. İrade, bilinçsizdir ama, zekidir, bildiğini bilinçsizcesine bilir, örneğin usta bir hekim gibi yaraları iyi eder ve kırılan kemikleri kaynaştırır. Schopenhauer'in başka bir izdaşı Alman düşünürü J. Frauenstadt (1813-1878), çeşitli iradeleri birbirinden ayırıp sıralamıştır. Frauenstadt'a göre, Schopenhauer'den farklı olarak, iradeler birbirleriyle aynı değildirler; hayvansal irade en aşağıda, insansal irade ortada, evrensel irade de en yüksektedir. Böylelikle, Schopenhauer'in deyimiyle, "deneyin verdiği irade" deneyüstüne ve "bilineni açıklamak için ortaya atılan bilinmez"e doğru yükselmektedir. Schopenhauer'in iradeciliğini Alman düşünürleri Bahnsen, Mainlander, Deussen sürdürmüşlerdir. Schopenhauer'in iradeciliği kötümserlikle (pesimizm) sonuçlanmıştı. Buna karşı Nietszche'nin iradeciliği, iradecilikle kötümserliğin bağdaşamayacağını tanıtlar ve Schopenhauer'in büyük çelişmesini ortaya koyar... Kamuiradecilik (Os. İrade-i külliye), elindeliğin (Os. İrade-i cüz'iyye) karşıtıdır. Bu bakımdan ve özet olarak insana hiç bir özgürlük tanımaz, evrendeki her olguyu tanrısal iradeyle açıklar ve tanrısal iradenin ürünü sayar. Bu deyimin kapsamına giren bütün anlayışlar düşünsel spekülâsyonlardır ve hiç bir gerçeklikleri yoktur. bkz. İrade, İradecilik, Düşüncecilik, Metafizik.
 Philosophical Dictionary

Kamumantıkçılık.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Mantıkıyye-i küllîyye, Fr. Panlogisme, Al. Panlogismus, İng. Panlogism, İt. Panlogismo). Evrensel gerçeği bir akıl birliği içinde gören öğretiler bu anlamda kamumantıkçıdırlar. Bu öğretilere göre evrendeki her şey, bir akıl ya da eşdeyişle, bir mantık birliği içindedir; gerçekler aklın ürünüdürler ve akılla kavranabilirler, vücut ve akıl bir ve aynı şeydir. Bu anlayış, Hegel'in "ussal olan gerçektir ve gerçek olan ussaldır" (Hegel, Hukuk Felsefesine Giriş) sözünde dilegetirilir. Bu demektir ki, doğal ve toplumsal gelişmenin yasaları, mantık yasalarıdır ve nesnel gerçeklikle düşünce özdeştir. Bu yanlış varsayım, özellikle Hegel felsefesinde, eytişimi düşünceciliğe indirgemekten doğmuştur. bkz. Mantık, Düşüncecilik, Hegelcilik.
 Philosophical Dictionary

Kamusaltanrıcılık.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Mezhebi indimeç, Fr. Panentheisme, Al. Panentheismus, İng. Panentheism, İt. Panenteismo). Varlığın tanrı olduğunu ileri süren kamutanrıcılığı yadsıyan ve varlığın tanrıda içkin olduğunu ileri süren Krause'ın öğretisi... Alman düşünürü Krause, "her şey Tanrı değildir, ama Tanrıda içkindir" der (System der Philosophie, 1828). Bu anlahışa göre her şey tanrıdan çıkmşıtır, ama tanrıya indirgenemez; tanrı başka şeydir, evren başka şeydir. bkz. Kamutanrıcılık.
 Philosophical Dictionary

Kamutanrıcılık.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Vahdet-i vücut mezhebi, Fr. Pantheisme, Al. Pantheismus, İng. Pantheism, İt. Panteismo). Doğayla tanrıyı özdeş kılan öğretilerin genel adı... İngiliz düşünürü Toland'ın 1705 yılında önerdiği pantheism terimi Türkçemize kamutanrıcılık ya da doğatanrıcılık sözcükleriyle çevrilmiştir. Bu anlayışta olan çeşitli öğretilerin ortak yanı, doğayla tanrıyı bir ve aynı şey sayma'larıdır. Ne var ki, çeritli öğretiler bu sonuca çeşitli yollardan varırlar. Yolların başkalığı, anlayışlarda da temel ayrılıklar meydana getirmektedir. Kökü Platon'da bulunan İskenderiye kamutanrıcılığı (Os. İskenderiye vücudiye mezhebi, Fr. Pantheisme alexandrin) na göre gerçek olan tanrıdır ve her şey tanrıdan türemiştir, böyle olunca da özdeksel evren tinsel bir tözden meydana gelmiş demektir. Bu anlayış da iki biçimdir: Evren, tanrısal belirmedir savını ileri süren görüşe türümcülük (Os. Sudûr vücudiyyesi, Fr. Pantheisme d'emanation), evren tanrıda içkindir savını ileri süren görüşe içkinci kamutanrıcılık (Os. butûn vücudiyyesi, Fr. Pantheisme d'immanence) denir. Evrensel bir ruhun doğalaşarak oluşmakta bulunduğunu ileri süren Hegelcilik de bu kamptadır ve bu açıdan oluşçu kamutanrıcılık (Os. Sayruret vücudiyyesi, Fr. Pantheisme du devenir) adını alır. Bütün bunların karşısında kamutanrıcılığı özdekçi bir anlayışla ileri süren öğretiler yer almaktadır. Doğalcı kamutanrıcılık (Os. Vücudiyye-i tabiîyye, Fr. Pantheisme naturaliste) ya da özdekçi kamutanrıcılık (Os. Vücudiye-i maddîyye, Fr. Pantheisme materialiste) adı altında toplanan bu öğretilere göre gerçek olan evrendir ve tanrı, evrendeki bütün varlıkların toplamıdır, böyle olunca da tanrı, özdeksel bir tözden meydana gelmiş demektir. Kamutanrıcılık terimi, tanrıtanımazlık ve tanrıcılık terimlerine karşı anlamda kullanılır. Temelde, düşünsel kökleri antik çağ Yunan stoacılığındadır. Stoa kamutanrıcılığı (Os. Vücudiyye-i revâkiyye, Fr. Pantheisme stoicien), ileri sürdüğü evrenin ruhu (Os. Ruhül kâinat, Fr. L'âme du monde) anlayışıyle, giderek Hegelciliği ve Spinozacılığı doğurmuştur. Kamutanrıcılık, ilkin özdekçi doğa anlayışını yansıtırken giderek idealist bir yapıya dönüşmüş ve uygunculuk anlayışını yansıtmaya başlamıştır. XIX. yüzyıla gelinceye kadar metafiziği fiziğe indirgeyen kamutanrıcılık, günümüzde fiziği metafiziğe indirgeme çabasındadır. bkz. Uygunculuk, Kamusaltanrıcılık, Kamutincilik, Fizik, Metafizik, Doğa, Doğa Felsefesi, Doğalcılık, Türcülük, Sudur ve Uruç, Vahdet-i Vücut, Stoacılık, Hegelcilik, Yeniplatonculuk, Gizemcilik.
Keyword Searches Turkish - French Dict. ılık (216500k) Turkish - Germany Dict. çüş (100598k) Turkish - French Dict. açık (83676k) Turkish - French Dict. ırmak (76505k) Turkish - Turkish Dict. İNDÎ (73574k) Kurdish - Turkish Dict. naşî (63332k) Turkish - French Dict. çatı (61169k) Turkish - Germany Dict. ılım (60284k) Turkish - Turkish Dict. HÂDİS (59120k) Kurdish - Turkish Dict. rêsî (59091k) Turkish - French Dict. balık (57117k) Turkish - Germany Dict. hasır (55853k)