ılık

Results for "ılık"

Philosophical Dictionary

Dekartçılık.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Derakt'ın telâmiz ve ahlâfının felsefesi, Fr. Cartesianisme, Al. Cartesianismus, İng. Cartesianism, İt. Cartesianismo). Descartes öğretisi ve Descartes'ın yöntemiyle onun izinde yürüyen öğretilerin genel adı... Ünlü Fransız düşünürü Rene Descartes (1596-1650), gerçeğe varmak için yeni bir yöntem gerektiğini düşünmüştü. Bu yöntem, matematik bir yöntem olmalıydı. Nitekim analitik geometri adı verilen bu yöntemle daüşüncleri parçaladı ve düşünceleri meydana getiren unsurları birer birer ayırarak yeniden kurdu. Şöyle düşünüyordu: İnsanların bütün düşünceleri birbirine bağlıdır, birbirinden çıkar. Bir düşünceyi doğuran her halde başka bir düşüncedir. Öyleyse sırayı titizlikle kovalarsam, doğru olmayan bir düşünceyi doğru sanmaktan sakınarak düşünce zincirinin arasına yanlış bir düşünce karıştırmazsam, erişemeyceğim hiç bir bilgi kalmayacaktır. Kesin olan tek şey var, bir şeyin doğrulğundan şüphe etmek. Şüphe etmek, düşünmektir. Düşünmekse var olmaktır. lÖyleyse var olduğum şüphesizdir. Düşünüyorum, şu halde varım. lİlk bilgim bu sağlam bilgidir, şimdi bütün öteki bilgileri bu bilgiden çıkarabilirim... Böyle bir yöntemle ve her türlü bilgiden şüphe ederek işe başlayan Desacartes, sonunda, ruhla düşüncenin ayrılığına ve ruhla maddenin ayrılığına varmaktadır (düalizm). Bu düşyünce, aynı zamanda bir neden-sonuç düşüncesidir (mekanizm)... Bossuet, Fenelon, Melebranche, Spinoza ve Port-Royalcilerin öğretileri Descartesçı öğretilerdir. Descartes'ın adı, Latinceye benzetilerek Renatus Cartesius'a çevrildiğinden Dekartçılığa Kartesyanizm ve Dekartçılara da Kartist (Fr. Cartiste) demektedir... Özetle, "Descartes fiziğinde özdeğin kendiliğinden oluşturucu gücünü görmüş ve mekanik devimi onun yaşamsal eylemi olarak düşünmüştü. Fizik anlayışını metafizik anlayışından kesinlikle ayırmıştı. Fizik anlayışı içinde özdek, tek töz, varlığın ve bilginin birici nedenidir. Fransız mekanik özdekçiliği onun fizik anlayışına bağlanır. İzdaşları, meslek gereği, metafizik karşıtı eşdeyişle fizikçi oldular". Buna karşı Descartes'ın metafiziğini benimseyenler Jansenistlik, vesilecilik vb. gibi gerici eğilimleri geliştirmişlerdir. bkz. Fransız Özdekçileri, Mekanikçilik, Mekanikçi Özdekçilik, Genbilikçiler, Vesilecilik, PortxRoyal Okulu, Jansenizm.
 Philosophical Dictionary

Deneycilik.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Tecrübecilik, Fr. Expereincialisme). Araçsız iç deney öğretilerinin genel adı... Konuşma dilinde deneyle uğraşma anlamında kullanılan bu deneyim, kimi yazarlarca içerek deney (Os. Derûnî tecrübe, Fr. Experience interne)'ciliği adlandırmak için kullanılmıştır. Fransız ruhbilimcisi Ribot, İngilizruhbilimciliği için Ecole experimentale deyimini kullanmıştı, kimi eleştirmenler ruhbilimde bir deneyim (eksperimantasyon) değil, bir deney (eksperyans) yapıldığını, bu yüzden de deneysel (eksperimantal( değil, deneyli (eksperyansiyel) deyiminin kullanılması gerektiğini ileri sürdüler. Bu yüzden gerçeğin deney yoluyle elde edilebileceğini ileri süren görüşü adlandıran eksperimantalizm deyiminden ayrılarak ruhsal deneyciliğe eksperiyansiyalizm denildi. bkz. Deny, Deneyim, Deneyli, Deneysel, Deneyselcilik.
 Philosophical Dictionary

Deneyselcilik.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Meslek-i tecrübiyyun, Fr. Experimentalisme). Bilgiye deneylerle varılabileceğini ileri süren öğretilerin genel adı... Deneyselcilik (eksperimentalizm), bilginin ancak deneylerle elde edilebileceğini ileri süren bütün öğretileri kapsar. Ortaçağda, skolastik doğmaların baskısından usanan, onların gerçekliklerinden ve geçerliklerinden kuşkulanan insan gözlerini yavaş yavaş gökyüzünden yeryüzüne indirmeye başlamıştı. Oxford profesörlerinden Roger Bacon (1214-1294) şöyle sesleniyordu: Deneyiniz, deneyiniz, denemeden hiç bir şeye inanmayınız... 1348'de nicola d'Autrecourt, Sorbonne üniversitesinde şu tezi okuyordu: Doğayı incelemeliyiz. Geriliğimizin nedeni, yüzyıllar boyunca o koca ve zengin doğayı bir yana bırakıp Aristoteles'le, Platon'la boşuna vakit geçirişimizdir. Doğayı incelemek, bizleri kesin bir bilime götürür. Tanrıyı en yüksek varlık olarak düşünebiliriz ama onun gerçekten var olup olmadığını bilemeyiz. Bilgimizi edinebileceğimiz doğaya yönelelim... Galile, Kepler ve Copernicus'un buluşları kilisenin direklerini temelinden sarsmıştı. Demek ki gökyüzü,ü güneş ve yıldızlar kutsal kitapların anlattığı gibi değildi. Demek ki kutsal kitaplar yanılıyordu. Kutsal kitaplar yanıldıklarına göre Tanrı sözü olamazlardı. bilime yöneliş ve deneyselcilik böylelikle başlamıştı. Toplumun gerekleri her gün biraz daha artıyor, skolastik dogmatizm bu gerekleri karşılamaktan her gün biraz daha uzaklaşıyordu. Engels'in bir mektubunda dediği gibi, toplumun teknik bir ihtiyacı bilimin ilerlemesine on üniversiteden daha yararlı oluyordu. Hidrostatik bilimini, XVI. ve XVII. yüzyıllarda İtalya'nın dağ ırmaklarının düzenlenmesi ihtiyacı doğurmuştu. Deneyciliğin sokulduğu her bilim dalı görülmemiş bir hızla gelişmeye başlamıştı. Deneycilik, Claude Bernard'ın eliyle tıbba, Ribot'nun eliyle ruhbilime girmek üzereydi. bkz. Deney, Deneyim, Deneyli, Deneysel, Deneycilik.
 Philosophical Dictionary

Deneyüstü Düşüncecilik.

 (Philosophical Dictionary) :
bkz. Deneyüstücülük.
 Philosophical Dictionary

Devimcilik.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Hareketçilik, Fr. Mobilisme). Nesnelerin temelini devime bağlayan öğretilerin genel adı... Örneğin Herakleitos ve Marx öğretileri devimcidirler. Bu öğretilerin özet düşüncesi şudur: Durgunluk yoktur, gerçek olan devimdir. Durgunluk, sürekli ve karşıt devimlerin dengede oluşlarından doğan bir görünüş hali, eşit deyişle devimin özel bir durumudur. bkz. Devim, Oluş, Eytişimsel Özdekçilik, Özdevim, Özgüç, Gürecilik.
Keyword Searches Turkish - French Dict. ılık (215633k) Turkish - Germany Dict. çüş (100433k) Turkish - French Dict. açık (83573k) Turkish - French Dict. ırmak (76319k) Turkish - Turkish Dict. İNDÎ (73441k) Kurdish - Turkish Dict. naşî (63242k) Turkish - French Dict. çatı (61132k) Turkish - Germany Dict. ılım (60093k) Turkish - Turkish Dict. HÂDİS (59072k) Kurdish - Turkish Dict. rêsî (58616k) Turkish - French Dict. balık (57009k) Turkish - Germany Dict. hasır (55793k)