İRADE

Results for "İRADE"

Philosophical Dictionary

Kamuiradecilik.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Vücudiyye-i iradiyye, Fr. Panthelisme, Al. Panthelismus, İng. Panthelism, İt. Pantelismo). İradeyi evrenin nedeni sayan öğretilerin genel adı... Kamuiradecilik (pantelizm), bireysel iradenin karşısına temel iradeyi koymakla öznel iradeciliğe karşı nesnel iradeciliği gerçekleştirmektedir. Tümel irade, Tanrı iradesidir. Bu bakımdan bütün Tanrıbilimci dinsel öğretiler kamuiradecidirler. G^enel olarak iradecilik (volontarizm), kimi yerde öznel iradeyi nesnel iradeye bağlamakla beraber, kamuiradeciliğe karşıt öznelcilik (sübjektivizm) alanında yer alır. Buna karşı kamuiradecilik, nesnelciliktir (objektivizm). Örneğin, antik çağ Yunanlılarının stoa öğretisine göre doğa, evrensel iradedir. Stoacılığın bu nesnel iradeciliğine karşı Alman düşünürü Nietzsche'nin iradeciliği öznel bir iradecilikmtir; Nietzsche'ye göre insanüstü, Tanrı iradesiyle değil, insan iradesiyle yaratılacaktır. Bunlara karşı Alman düşünürü Schopenhauer'(in iradeciliği nesnel ve öznel iradecilikler arasında ortalama bir yer almaktadır. Schopenhauer'e göre âlem, kişisel olarak ben'im algımdır. Ama realite olarak âlem, ben'den ayrı ve bağımsızdır. Kişisel irademizin her varlığın temeli olduğunu deneylerle anlamaktayız. Nasıl ben öz olarak iradeysem, evren de öz olarak objektivleşen bir iradedir ve gerçek bir varlıktır. Bedenimiz olaylaşan (hadise haline gelen) öznel irademizdir, ruhumuzsa tümel iradedir. Daha açık bir deyişle, Schopenhauer'e göre nesneler, zeki değildirler ve evrensel bir zekâ yoktur (burada özdekçilikle birleşmektedir), ama nesneler iradelidirler ve evrensel bir irade vardır (burada da idealizmle birleşmektedir). Bu iradeyse önsel bir bilgi değil, deneyle elde ettiğimiz bir bilgidir. Schopnhauer'in öğretisi deneysel metafiziği içerir. nitekim öğrencisi ve izdaşı Alman düşünürü Edouard von Hartmann (1842-1906), ustasının idealizmini büsbütün açığa vurmuştur. İrade, bilinçsizdir ama, zekidir, bildiğini bilinçsizcesine bilir, örneğin usta bir hekim gibi yaraları iyi eder ve kırılan kemikleri kaynaştırır. Schopenhauer'in başka bir izdaşı Alman düşünürü J. Frauenstadt (1813-1878), çeşitli iradeleri birbirinden ayırıp sıralamıştır. Frauenstadt'a göre, Schopenhauer'den farklı olarak, iradeler birbirleriyle aynı değildirler; hayvansal irade en aşağıda, insansal irade ortada, evrensel irade de en yüksektedir. Böylelikle, Schopenhauer'in deyimiyle, "deneyin verdiği irade" deneyüstüne ve "bilineni açıklamak için ortaya atılan bilinmez"e doğru yükselmektedir. Schopenhauer'in iradeciliğini Alman düşünürleri Bahnsen, Mainlander, Deussen sürdürmüşlerdir. Schopenhauer'in iradeciliği kötümserlikle (pesimizm) sonuçlanmıştı. Buna karşı Nietszche'nin iradeciliği, iradecilikle kötümserliğin bağdaşamayacağını tanıtlar ve Schopenhauer'in büyük çelişmesini ortaya koyar... Kamuiradecilik (Os. İrade-i külliye), elindeliğin (Os. İrade-i cüz'iyye) karşıtıdır. Bu bakımdan ve özet olarak insana hiç bir özgürlük tanımaz, evrendeki her olguyu tanrısal iradeyle açıklar ve tanrısal iradenin ürünü sayar. Bu deyimin kapsamına giren bütün anlayışlar düşünsel spekülâsyonlardır ve hiç bir gerçeklikleri yoktur. bkz. İrade, İradecilik, Düşüncecilik, Metafizik.
 Islamic Glossary

Fenâ-i İrâde

 (Islamic Glossary) :
İrâde ve isteklerin yok olması.
 Islamic Glossary

İRÂDE (İrâdet)

 (Islamic Glossary) :
1. Allahü teâlânın sübûtî sıfatlarından. Allahü teâlânın dilemesi.Allahü teâlâ Kur'ân-ı kerimde meâlen buyurdu ki:(Muhakkak ki senin Rabbin) her neyi irâde ederse irâde ettiği gibi yapar. (O'nun irâdesihiç şaşmaz. Helâk etmek irâde ettiklerini muhakkak helâk eder, kurtuluşa erdirmeyi irâdeettiklerini kurtuluşa erdirir.) (Burûc sûresi: 16)Allahü teâlânın irâde ettiği olur. O, irâde etmezse hiçbir şey olmaz. Varlıkları irâde etmişyaratmıştır. (Muhammed bin Kutbüddîn İznikî)Kâinâttaki her hâdise Allahü teâlânın irâdesi ile olmaktadır. Allahü teâlâ irâde etmeyince,hiçbir şey hareket etmez. (İmâm-ı Gazâlî)Allahü teâlâ her şeyin hâlıkı (yaratıcısı) ve sâhibidir. Mülkünde irâde ettiğini yapar. O'nunirâdesi sonsuzdur. O'na niçin böyle irâde ettin ve böyle yaptın demeye kimsenin hakkı yoktur.(Muhammed Hâdimî)2. İstemek, seçmek, dilemek tercih etmek.Allahü teâlâ kulların ihtiyârî yâni istekli hareketlerini, işlerini yaratması için kullarındaihtiyâr (seçme, isteme özelliği) ve irâde yaratmış, bu irâde ve ihtiyârlarını işleri yaratmasınasebeb kılmıştır. Bu yüzden yaptıkları işlerden mes'ûl tutul muşlardır. Cansızların hareketlerindeirâde yoktur. Ateş değdiği zaman, yakması, ateşin yakmağı irâde etmesi ve istemesi ile değildir.(Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî)3.Tasavvuf yoluna yeni girenlerin başlangıç halleri. Allahü teâlânın rızâsına kavuşmayaazmedenler, karar verenler için ilk konak.
 Islamic Glossary

İrâde-i Cüz'iyye

 (Islamic Glossary) :
Allahü teâlânın, bir işi yapmak ve yapmamak husûsunda insanlara ihsân ettiği dileme veseçme kuvveti.İrâde-i cüz'iyye kullarda bir hâldir. Kullar irâde-i cüz'iyyellerini kullanmakta serbesttir.Mecbûr değildir. Allahü teâlânın kul irâde etmeden de yaratması câiz ise de ihtiyârî (istekli)işleri yaratmaya, kulların kalblerinin ihtiyâr ve irâde etmesini sebeb kılmıştır. İrâde-icüz'iyyemizin sebeb olması da Allahü teâlânın irâdesi iledir. Kul bir işi yapmağı irâde-icüz'iyyesiyle dileyip tercih edince, Allahü teâlâ da o işi irâde ederse, onu yaratır . (İmâm-ı a'zamEbû Hanîfe)İnsanların işleri yalnız irâde-i cüz'iyye ile meydana gelmez. İnsan işlerin olmasını irâde eder,meselâ elinin hareket etmesini ister, kudretini kullanır, hareket meydana gelir. Fakat insan bunuyarattı denilemez. İrâde-i cüz'iyye insanın kalbinde hâsıl olmaktadır. İnsanın işleri ezeldeki(başlangıcı olmayan öncelerde) takdîr ile meydana geliyor ise de, meydana gelmeleri için öncekul îrâde-i cüz'iyyesini kullanmaktadır. İşin yapılmasını veya yapılmamasını istemektedir.Allahü teâlâ da o işi kulun irâdesine göre yaratmaktadır. Bu sebeple insan, meydana gelen buişten mes'ûl olmaktadır. (Muhammed Hâdimî)İnsanlar kendilerine ihsân edilmiş olan irâde-i cüz'iyyelerini kullanarak iyilik yaratılmasınıister ve sevâb kazanırlar. Kötülük yaratılmasını isteyen günâh kazanır. Bunun için hep iyilikyapmayı düşünmeli, hep iyilik istemeliyiz. (İmâm-ı Gazâlî)
 Islamic Glossary

İrâde-i Külliyye

 (Islamic Glossary) :
Allahü teâlânın irâdesi. İrâde-i ilahiyye de denir.Ehl-i sünnete göre bütün fiiller ve davranışlar irâde-i külliyyeye bağlı olarak meydana gelir.İrâde-i külliyye ezelîdir, başlangıcı yoktur, yaratılmamıştır. Güneş, ay, yıldızlar, bulut, yağmur,rüzgâr ve tabiattaki bütün kuvvetler Allahü teâlânın İrâde-i külliyyesinin emrindedir. Allahüteâlâ irâde etmeyince hiçbir şey hareket etmez. (İmâm-ı Gazâlî)Allahü teâlâ insanın ihtiyârî (istekli) hareketlerini yaratmak için insanın irâdesini şart, sebebkılmıştır. Bu şart olmasa da yaratır. Fakat bu şart ile, bu sebeb ile yaratması âdetidir.Peygamberlerinde (aleyhimüsselâm) ve evliyâsında (rahmetullahi aleyhim) bu âdetini bozaraksebepsiz yarattığı çok görülmüştür. (Muhammed Hâdimî)Allahü teâlânın kul irâde etmeden de yaratması câiz ise de, ihtiyârî (istekli) olan işleriyaratmağa kulların kalblerinin ihtiyâr ve irâde etmesini sebep kılmıştır. İrâde-i cüz'iyyeninsebeb olması da Allahü teâlânın irâde-i külliyyesi iledir. Kul bi r işi yapmağı ihtiyar ve irâdeedince, yâni tercih edip dileyince Allahü teâlâ da o işi irâde ederse o işi yaratır. (MuhammedAkkermânî)
Keyword Searches Turkish - French Dict. ılık (178956k) Turkish - Germany Dict. çüş (94950k) Turkish - French Dict. açık (77938k) Turkish - Turkish Dict. İNDÎ (70090k) Turkish - French Dict. ırmak (67387k) Kurdish - Turkish Dict. naşî (55766k) Turkish - French Dict. çatı (55577k) Turkish - Turkish Dict. HÂDİS (54909k) Turkish - French Dict. balık (52924k) Turkish - Germany Dict. ılım (51395k) Turkish - Germany Dict. hasır (51050k) Kurdish - Turkish Dict. rêsî (50853k)