İLLÎ
LLOYD, William Foster
(Dictionary of Economics) :
(1795-1852) İngiliz iktisatçısı. Eski Yunanca, matematik ve iktisat hocalığı yapmıştır. Değer teorisi hakkındaki görüşleri günümüze kadar varlığını sürdürmüştür. Değer kavramını fayda açısından en net şekilde tahlil etmiş iktisatçılardan olan Lloyd, marjinal değer kavramının gerçek bulucusudur. Marjinal değer kavramına görüşlerini Lloyd 1834te, Dupit 1840larda ve Gossen 1854te yayınlamışlardır. Walras, Jevos ve Mangerin eserleri ise, bu tarihlerden hayli sonra ortaya çıkmıştır.
MİLLİ GELİR
(Dictionary of Economics) :
Ulusal ekonomide mal ve hizmet üretimine katılan faktörlerin, bunun karşılığında aldıkları payların toplam parasal değeri. Milli gelir, belli bir dönem (genellikle bir yıl) içindeki toplam mal v ehizmet üretiminin parasal değeri ya da amortismanlar (sabit sermaye tüketimi) için gerekli pay ayrıldıktan sonra geriye kalan gelirlerin toplamı şeklinde olmak üzere başlıca iki yoldan hesaplanır. Milli geliri gayri safi milli hasıladan yola çıkarak hesaplayabilmek için GSMHdan amortismanlar ve dolaylı vergiler çıkartılır. Böylece hesaplanan faktör fiyatlarıyla milli gelir belirli bir dönemde elde edilen ücret, maaş, kar, faiz temettü, kira vb. gibi gelirlerin toplamını belirtir. GSMHdan sadece amortismanların düşülmesiyle elde edilen değer ise alıcı fiyatlarıyla milli gelir olarak adlandırılır.
MİLLİ KORUMA KANUNU
(Dictionary of Economics) :
Türkiyede 26 Ocak 1940 tarihinde çıkartılan ve hükümete olağanüstü hallerde ulusal ekonomi ve savunmayla ilgili önlemler alma görevi ve yetkisini veren yasa. II. Dünya Savaşının çıkarttığı tehlikelere karşı, hükümetin çalışmalarını kolaylaştırmak amacıyla çıkartılmıştır. Bakanlar Kurulunun 16 Eylül 1960 tarihli kararıyla uygulamadan kaldırılarak askıya alınmış olması, resmen yürürlükten kaldırma anlamına gelmediğinden, gerek duyuluduğunda yeniden uygulamaya konulabilir. Yasanın uygulandığı dönemde Bakanlar Kurulu 6. maddenin verdiği, halkın ve ulusal savunmanın gereksinimlerini sağlamaya yönelik ticari ve sınai kurumlar oluşturma yetkisine dayanarak 1941de Petrol Ofisini, 1952de Et-Balık Kurumunu kurdu. Milli Koruma Kanununun getirdiği kararname türü ile hükümetin yetki alanı genişlemiş, hükümet iktisat, ticaret, çalışma, üretim, tüketim gibi konularda normal zamanlarda sözü edilmeyecek derecede geniş bir hareket serbestliği kazanmıştır.
MİLLİLEŞTİRME
(Dictionary of Economics) :
Özel girişimcilerin elinde bulunan doğal kaynak, hizmet ve kuruluşların siyasal, toplumsal ya da ekonomik nedenlerle ulus adına devlete geçirilerek amu yararına göre düzenlemesi. Ulusallaştırma olarak da bilinen bu kavram daha dar anlamda ulusal bir nitelik kazandırmak üzere yabancı iktiadi kuruluşlara el koymak anlamına da gelir. Benzer bir kavram olan devletleştirmeden farkı; devletleştirmede özel nitelikteki kuruluşların kamu yararı amacıyla devlet mülkiyetine geçirilmesi söz konusu iken millileştirmede özel niteliğini yitiren girişime devletten ayrı bir tüzel kişilik ve idari ya da teknik ve ekonomik özerklik verilmesidir. Millileştirme ilke olarak bir yasama işlemiyle yapılmakta (...) (Orijinal Kitapta Hata Var.)
PATERSON, Williams
(Dictionary of Economics) :
(1625-1715). İngiltere Bankasının kurucusu olan, İskoçyalı bankacı. 1693te Londra yargıçlarından Lord Holt, sarraflar ve bankeler tarafından çıkarılmış makbuzların para gibi tedavüle sürülmesini kanuna aykırı görmüştü. Bu karar kredi işlemleri ile uğraşanların durumlarını sarsmış, William Paterson Londra iş çevrelerini temsilen mahkeme kararına itiraz etmiştir. Aynı zamanda hükümete başvurarak, banknot çıkarmak imtiyazın elinde tutacak bir banka kurmayı teklif etmiştir. İngiltere hükümeti o sırada Londra tacirlerine olan borçlarını ödemekte zorluk çekiyordu. W. Paterson, bankanın borcunu % 8 faizle kabulleneceğini bildirmiş ve böylece dilediği imtiyazı alabilmiştir. İngiltere Bankasının ilk yöneticisi olan Paterson, Afrika, Hindistan ve Panama ile İskoçya arasında ticareti düzenlemek amacıyla bir şirket kurmuştur. Darien Company adı verilen bu şirket girişimi başarısızlıkla sonuçlanmıştır. İngiltere Kralının iktisadi ve mali danışmanlığını yapan Patersonun serbest müdahaleyi savunan yazıları yayınlanmıştır.