ÖLÇEK
ÖLÇEK EKONOMİLERİ
(Dictionary of Economics) :
Bir firma ya da sanayi dalında tesisleri genişleterek, üretim hacmini veya üretim fonksiyonunu değiştireerek, teknolojik yenilikler getirerek veya dış çevrede meydana gelen maliyet düşürücü faktörlerden yararlanılarak prodüktivitenin arttırılması, diğer bir deyişle maliyet masraflarının düşürülmesi yoluyla elde edilen kazançlar. Kısaca geniş çaplı üretimin sağlamış olduğu tasarruflar olarak da tanımlanan ölçek ekonomileri, içsel ekonomiler ve dışsal ekonomiler olarak ikiye ayrılırı. Eğer ölçek ekonomileri firmaların içinde veya o firmanın bulunduğu sanayi dalında meydana geliyorsa, bu ekonomileri içsel ölçek ekonomileri olarak adlandırılır. İçsel ekonomiler firmaların büyümek, yani daha çok üretmek yoluyla emek ve teçhizatı daha verimli kullanmalarını, pazarlama ve yönetim masraflarını azaltmalarını ifade eder.Dışsal ekonomiler ise, firmaların birbirlerinden bağımsız olarak aldığı kararlarla diğerlerinin giderlerinde oluşturdukları azaltıcı etkileri ifade etmektedir. Sanayiler arasında girdi-çıktı akımlarının doğurduğu dolaysız ilişkiler, firmalar veya sanayiler arasındaki arabağlılık sebebiyle birbirlerini etkilemekte ve dışsal ekonomilerin yanında dışsal eksi ekonomilerinin de (Diseconomies) ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Dışsal ekonomiler, kısaca, bir üreticinin diğer bir üreticiye yapmış olduğu karşılıksız yararlar olarak tanımlanırken, dışsal eksi ekonomiler bir üreticinin diğer üreticinin verimliliğinde oluşturmuş olduğu kayıplar olarak ifade edilebilir.Dışsal ekonomiler, piyasa dışı dışsal ekonomiler ve piyasa dışsal ekonomiler olarak iki grupta incelenmektedir. Piyasa dışı dışsal ekonomiler; yine iki gruba ayrılmaktadır. a) Teknolojik Dışsal Ekonomiler, b) Dinamik Dışsal Ekonomiler; üreticilerin üretim fonksiyonları arasında piyasaya bağlı olmayarak meydana gelen yararlardır. Ekonomide piyasa dışında en son teknolojik gelişmelerin, yönetim sürecindeki yeniliklerin, iyi nitelikteki yönetici ve kalifiye işçilerin oluşturulması sonucu üreticilerin sağladığı yararlar ise dinamik dışsal ekonomiler olarak adlandırılır. Piyasa dışsal ekonomileri, üreticiler arasında piyasa aracılığıyla sağlanan dışsal ekonomileri ifade eder. Bunlar piyasadaki arz ve talep koşullarına bağlı olarak fiyatlarda meydana gelen değişmeler sonucu ortaya çıkmaktadır.
ÖLÇEK EKONOMİLERİ HİPOTEZİ
(Dictionary of Economics) :
Dış ticarete ilişkin olan ve iç pazarı geniş ülkelerin büyük ölçekli birimlerde üretilen malları ihraç edeceğini ileri süren bir hipotez. Söz konusu üretim birimlerinde üretim artan verim koşullarına tabi olup, üretim hacmi genişledikçe maliyetler düşer. Diğer yandan iç pazarı dar ülkeler maliyetin üretim ölçeği büyüdükçe azaldığı mallarda üstünlük sağlamaz ve uzmanlaşamazlar.
TOPAL ÖLÇEK
(Dictionary of Economics) :
Altın ve gümşün bir arada tedavül ettiği ve altın değeri ile gümüş değeri arasındaki oranın devlet tarafından tespit edildiği çift metal sisteminin aksaması ve buna karşı yapılan reformun sonucu ortaya çıkan sistem. 19. yüzyılın ikinci yarısında gümüş fiyatlarının düşmesi, çift maden standardının yürütülmesini güçleştirmiştir. Serbest para kesiminden faydalanan spekülatörler, ucuza alınmış gümüş külçeleri tarphanelere sürmüşler ve karşılığında altın toplamaya başlamışlardır. Çift maden standardını uygulayan ülkelerden dışarı büyük altın sızmaları olmuştur. Bundan sonra birçok ülkede para reformları uygulanmaya başlamıştır. Reform sonucu ortaya çıkan sisteme, topal ölçek denilmiştir.
ÖLÇEK EKONOMİLERİ
(Dictionary of Economics) :
İşletmenin üretim faktörlerini genişletmek, teknik yenilikler yapmak yoluyla, işletmenin ürettiği mal veya hizmetlerin maliyetlerinde yâni prodüktivitelerinde sağlanan olumlu farktır. Içsel ölçek ekonomileri ve dışsa ölçek ekonomileri olarak ikiye ayrılır.
ALETSEL (veya ÖLÇEK) HATA
(Meteorological Glossary) :
(INSTRUMENTAL (or SCALE) ERROR) [i]Aletin sahip olduğu bir veya birden fazla kusurdan kaynaklanan alet okuma hatası. Ölçüm amacıyla kullanılan aletten kaynaklanan her türlü hata. Özellikle barometrelerde bu tür hatalara rastlamak mümkündür. Aletin sahip olduğu bu hatalar bir düzeltme tablosu yardımıyla giderilir.