İhvan-üs-Safa.
İhvan-üs-Safa.
(Diccionario filosófico) :
Müslümanlığın getirdiği sosyal düzen daha ilk yüzyılında, kimilerine yetmemeye başlamıştı. Kutsal kitabın açık anlamlarından gizli anlamlar çıkarılmaya başlandı (tasavvuf). Yeni koşullara uygun bir hukuk gereği duyuldu (fıkıh). Düşünsel bir tartışma gereği duyuldu (fıkıh). Düşünsel bir tartışma gereği duyuldu (kelâm). Kutsal kitabı yorumlama gereği duyuldu (tefsir). Kutsal kitabın boşluklarını Peygamberin sözleriyle doldurma gereği duyuldu (hadis). İ.S.X. yüzyılda Basralılar, bütün bu düşünce çatışmalarının içinde dinin bozulduğu kanısına vardılar. Dini, bilim yoluyle arındırmak gerekiyordu. Zeyd ibni Ref'a'nın başkanlığında kurulan ihvan-üs-safa (arınmış kardeşler) derneği bu amacı güdüyordu. başarmak istedikleri iş, XVIII. yüzyılda Diderot ve arkadaşlarının başarmak isteyecekleri işti. Bir çeşit ansiklopedi (genbilik) yayınlayarak çağlarının olumlu bilimlerini yaymaya başladılar. Dergiyi Ebu Süleyman hazırlıyordu. Matematikte Pitagoras'a, mantıka Aristoteles'e, metafizikte Platonculuğa, törebilimde Sokrates'e, din felsefesinde Farabî'ye dayanıyorlardı. Sonradan, Pitagorasçılıkları (sayılar düzeni) onları gizemciler arasına kattı, gizemciliğin dağınık düşüncelerini taplayıp düzenlediler. Mısır (Hermes), İran (Zerdüşt), Hint (Buda), Yunan (Platon) kökünden gelen çıkış ve dönüş kuramını (sudur ve uruç nazariyesi) yaydılar. bkz. Genbilikçiler.