Deneyselcilik.


Results for "Deneyselcilik."

Philosophical Dictionary

Deneyselcilik.

(Philosophical Dictionary) :
(Os. Meslek-i tecrübiyyun, Fr. Experimentalisme). Bilgiye deneylerle varılabileceğini ileri süren öğretilerin genel adı... Deneyselcilik (eksperimentalizm), bilginin ancak deneylerle elde edilebileceğini ileri süren bütün öğretileri kapsar. Ortaçağda, skolastik doğmaların baskısından usanan, onların gerçekliklerinden ve geçerliklerinden kuşkulanan insan gözlerini yavaş yavaş gökyüzünden yeryüzüne indirmeye başlamıştı. Oxford profesörlerinden Roger Bacon (1214-1294) şöyle sesleniyordu: Deneyiniz, deneyiniz, denemeden hiç bir şeye inanmayınız... 1348'de nicola d'Autrecourt, Sorbonne üniversitesinde şu tezi okuyordu: Doğayı incelemeliyiz. Geriliğimizin nedeni, yüzyıllar boyunca o koca ve zengin doğayı bir yana bırakıp Aristoteles'le, Platon'la boşuna vakit geçirişimizdir. Doğayı incelemek, bizleri kesin bir bilime götürür. Tanrıyı en yüksek varlık olarak düşünebiliriz ama onun gerçekten var olup olmadığını bilemeyiz. Bilgimizi edinebileceğimiz doğaya yönelelim... Galile, Kepler ve Copernicus'un buluşları kilisenin direklerini temelinden sarsmıştı. Demek ki gökyüzü,ü güneş ve yıldızlar kutsal kitapların anlattığı gibi değildi. Demek ki kutsal kitaplar yanılıyordu. Kutsal kitaplar yanıldıklarına göre Tanrı sözü olamazlardı. bilime yöneliş ve deneyselcilik böylelikle başlamıştı. Toplumun gerekleri her gün biraz daha artıyor, skolastik dogmatizm bu gerekleri karşılamaktan her gün biraz daha uzaklaşıyordu. Engels'in bir mektubunda dediği gibi, toplumun teknik bir ihtiyacı bilimin ilerlemesine on üniversiteden daha yararlı oluyordu. Hidrostatik bilimini, XVI. ve XVII. yüzyıllarda İtalya'nın dağ ırmaklarının düzenlenmesi ihtiyacı doğurmuştu. Deneyciliğin sokulduğu her bilim dalı görülmemiş bir hızla gelişmeye başlamıştı. Deneycilik, Claude Bernard'ın eliyle tıbba, Ribot'nun eliyle ruhbilime girmek üzereydi. bkz. Deney, Deneyim, Deneyli, Deneysel, Deneycilik.