family
ÇEKİRDEK AİLE [İng. Nuclear Family]:
(Sociological Dictionary) :
Daralan, ana, baba ve evlenmemiş çocuklardan meydana gelen bir aile çeşididir. Bir toplumda kır nitelikli nüfusun azalması, şehir nitelikli nüfusun artması, sanayi ve hizmetler sektörünün ön plana çıkması, işgücünün tarım dışı sektörlere faal hale gelmesi, tarımda makineleşme ve modern girdilerin artması, ulaştırma, haberleşme ağının tesirini arttırması, meslekî yapı, iç göçler gibi yapı değişiklikleri aile yapısı üzerinde etkili olmakta ve daralmayı doğurmaktadır.Nitekim, hane halkı sayısındaki düşüşler bunu doğrulamakta (Türkiye'de 4 kişi) dır. Türk Ailesi Özel ihtisas Komisyonu Raporuna (DPT, 1988) göre, ülkemizde çekirdek aile % 63 oranındadır.Her ne kadar T. Parsons gibi bir çok sosyolog aile yapısındaki değişmeler ile sanayileşme arasında yakın bir ilişki kurmakta ise de, sanayi ihtilâlinden önce de Batıdaki aile modelinin çekirdek aile olduğu görülmektedir. (Togrol, B., 1990)
GENİŞ AİLE [İng. Extended Family]:
(Sociological Dictionary) :
(Bkz. Aile, Le Play)
TÜRK AİLESİ [İng. Turkish Family[:
(Sociological Dictionary) :
Türklerde aile önem verilen ve vazgeçilemeyen, alternatifi olmayan bir müessesedir.Z. Gökalp, Türk aille yapısının pederşahi değil; pederî olduğunu belirtmiştir. Pederî ailede aile reisi sultan hakkına sahip değildir. Burada velâyet hakkı geçerlidir. (Fındıkoğlu, Z.F., 1946) İ Kafesoğlu'na göre, Türk aile yapısında kısmen Uygurlar hesaba katılmazsa pederî tip yaygındır. (Kafesoğlu, İ., 1983)Türk ailesinde dıştan evlenme (ekzogami) ağırlıktadır. Tek eşlilik yaygındır.Ailede kadının seçkin ve saygın bir yeri vardır. Bu durum eski belge ve kaynaklarca da doğrulanmaktadır. (Eröz, M. 1977) Orhun Abidelerinde Bilge Kağan'ın babası İlteriş Kağan'ın, annesi Bilge Hatun'un birlikte tahta çıktıklarından bahseder. Göktürler de Kaan'la Hatun'un devlet işlerini birlikte yürüttükleri anlaşılmaktadır. İslâm öncesi, Arap toplumunda görülen çok eşle evlenme (poligami) yaygınlığı ne İslâm öncesi ne de sonrası Türk toplumlarında görülmüştür.Türk aile yapısında daralma, çekirdekleşme görülmekle beraber, 18 yaş doldurmamış çocuklar ve yaşlılar ideal olarak yine ailenin koruyucu kanatları altında tutulmaktadır.Türk ailesinde karşılıklı saygı ve sevgi, sofra geleneği bazı bozulmalara rağmen, yine de sürmektedir.Cumhuriyetten sonra da Türk kadını ailede ve toplumda saygın yerini korumuştur. Kadının ailede ve toplumda saygın yerinikorumuştur. Kadının aile içinde ve toplumda artan tesirliliği, hiçbir zaman erkeğin aile içindeki rolünü azaltan bir etki yapmamış, kadının rolü ve yeri, erkeğe göre matematik bir eşitlik şeklinde de düşünülmemiştir. Örf ve âdetlerimizden kaynaklanan kadına saygı kadar, eşe ve aile reisi olan erkeğe bağlılık ve dayanışma süregelmiştir.Türk Aile yapısı çekirdek aile özelliği taşıyorsa da (%63); yer yer geniş aile, geçici aile, tamamlanmamış, aile, fonksiyonel anlamda parçalanmış aile örnekleri de görlmektedir. (Erkal,M.E. 1993)
FAMİLYAL
(Medicine and Hematology Glossary) :
Irsi, kalıtsal, herediter.
family
(Medicine and Hematology Glossary) :
aile