elişi
ÇELİŞİK
(Turkish - Turkish dictionary) :
s. Çelişme halinde olan, içinde çelişme bulunan.
GELİŞİGÜZEL
(Turkish - Turkish dictionary) :
b.s. Rasgele, özensiz.
GELİŞİM
(Turkish - Turkish dictionary) :
is. 1. Gelişme, serpilip, büyüme. 2. İlerleme.
Çelişik.
(Philosophical Dictionary) :
(Os.Mütenakız, Fr. Contradictoire, Al. Widesprecehend, İng. Contradictory, İt. Cantradditario). Birinin doğruluğu ötekinin yanlışlığını gerektiren iki durumun niteliği..Karşıt (Os.Zıt, Fr. Contraire) ve karşılık (Os. Mütekabil, Fr. Opposs) kavramlarından ayrılmalıdır. Çelişik kavramı renkli-reksiz gibi, birinin olumlanması öbürünün yadsınmasınıve birinin yadsınması öbürünün olumlanmasını gerektirenlerin durumunu dilegetirir. Bir şey renkliyse mutlak rensiz değildir, renkli değilse mutlaka renksizdir. Karşıt kavramı, birinin olumlanması öbürünün yadsınmasını gerektiren, ama birinin yadsınması öbürünün olumlanmasını gerektirmeyenlerin durumunu dilegetirir. Kara-ak karşıtlığı böyledir. Bir şey karaysa mutlaka ak olması gerekmez, kırmızı, vb. da olabilir. Karşılık kavaramı, doğu-batı gibi, olumlama ve yadsıma söz konusu olmaksızın birbirinin karşısına konulmuş olanların durumunu dilegetirir. bkz. Çelişme, Karşıt.
Sarmal Gelişim.
(Philosophical Dictionary) :
(Os. Helezonî tekâmül, Fr. Developpement spiral). Alt düzeyde gerçekleşenin üst düzeyde tekrarlanması yoluyle gelişme... lİdealist anlayışlı dairesel gelişmeye karşıt olarak diylalektik gelişme anlayışını dilegetirir. Hegel'in sav-karşısav-birleşim sürecinde meydana geldiğin isaptadığı "her şeyin karşıtına dönüşmesi" olgusunu açıklar. Her şey karşıtına dönüşür, ama daha üstün bir düzeyde ve daha gelişmiş olarak dönüşür. Böyle olmasaydı gelişme gerçekleşemezdi ve diyalektik süreç bir karşıtlığın sürekli olarak birbirlerine dönüşmelerinden ibaret bir tekrarlar dizisi olurdu. Diyalektik özdekçiliğe göre tarihsel gelişme, sarmal bir gelişmedir. Tarih tekrarlamalardan ibarettir sözü bu sarmal gelişimi görememekten doğmuştur. Her şey karşıtına dönüşür, tavuk yumurta ve yumurta tavuk olur. Ama bu dönüşme bir mekiğin devimi gibi iki uç arasında dengeli bir gidiş geliş değildir, daha yüksek ve daha ileri bir aşamaya dönüştür. İyiice incelenirse görülütr ki tavuk yumurta ve yumurta tavuk olmaz, tavuktan yumurtalar çıkar ve o yumurtalardan da birçok tavuklar meydana gelir. Artık o çıktığı yumurtaya ya da tavuğa dönüş değil, birçok yumurtalara ve birçok tavuklara, daha açık bir deyişle ileri ve üstün bir aşamaya gelişme'dir. Demek ki nesneler sarmal bir sürece uyarak gelişirler ve aynı noktaya dönüşmeyip daha üstün bir düzeye ulaşırlar. Toplumun evrimi de böylesine sarmal bir evrimdir. Adalet adaletsizliği daha üstün bir adalete vermak için dönüşür. Bu yüzdendir ki tarihin tekrarlardan ibaret olduğu sözü, yanlış bir sözdür ve metafizik düşüncenin temeli nesnelerin değişmezliğidir. Tarih hiç bir zaman tekrarlanmamıştır ve tekrarlanamaz. Herakleitos'un dediği gibi aynı nehre iki kez girilemez, çünkü sular sürekli olarak akmaktadır. bkz. Gelişme, Sav, Karşısav, Bireşim, Yadsımanın Yadsınması, Eytişimsel Özdekçilik, KHegelcilik.