Evren.

Results for "Evren."

Philosophical Dictionary

Büyük Evren.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Âlem-i Kübra, Fr. Macrocosme). İnsan anlamındaki küçük evren karşılığı olarak evren... Eski felsefede insan küçük evren ve evren büyük evren olarak tanımlanır. Bu anlayış insanı doğanın bir parçası sayan, doğayla bir sayan bir anlayıştır; çağdaş anlayışa uygundur. Örneğin Claude Bernard'a göre bir canlının yaşamı, evrendeki topyekûn yaşamın bir parçasından başka bir şey değildir. Günümüzde büyük evren deyimi sonsuz büyüklükler (astronomik) oranını ve küçük evren deyimi sonsuz küçüklükler (atomik) oranını karşılar. Bununla beraber çağdaş astronomlara göre elektronlarla proton arasındaki uzaklık güneşle yıldızlar arasındaki uzaklıkla aynı orandadır. bkz. Küçük Evren, Evren.
 Philosophical Dictionary

Evren.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Kâinat, Fr. Univers, cosmos). Tüm varlık... Özdeksel varlığın insan zekâsıyle kavranabilen sonsuz bütünlüğüne evren adı verilmiştir. Bilinç-doğa diyalektiğiyle her an biraz daha gelişen insan bilgisi, evrensel sonsuzluktaki yoğunlaşmaları adım adım izlemektedir. Bu yoğunlukların uzayın her yanını dolduran sıcak gazdan türedikleri hemen hemen kesin gibidir. İnsan, evren bilgisine, önce düşünsel tahminlerle açılmıştır. Bilimsel araştırma, padua üniversitesi matematik profesörü Galileo Galilei'nin (1564-1642) 1610 yıl ocak ayının yedinci günü kendi eliyle yapmış olduğu teleskopunun Müşteri yıldızına çevirmesiyle başlar. Ondan üç yüzyıl önce ilk gözlüğü yapan İngiliz düşünürü Roğer Bacon (1214-1294) bir teleskop yapılmasının da mümkün bulunduğunu bildirmişti. ilk teleskop Flaman gözlükçülerinden Lippershey tarafından 1608 yılında yapıldı. Galile'nin biz zat yapmış olduğu teleskop ondan çok daha yetkindi ve çıplak göze giren ışığın yüz katını alıyord. Çağımızda yapılmış olan teleskoplarsa çıplak gözün aldığı ışığın bir milyon katını almaktadır. Astronomi bilimi, her gün biraz daha gelişerek evrensel sonsuzluğa doğru yol almaya başlamıştır.Galileo, teleskopunun aya çevirdiği zaman onun Giordano Bruno'nun(1550-1650) düşünsel tahminine uygun olarak dünyamıza benzeyen bir dünya olduğunu, günüşü çevirdiği zaman onun Giordano Bruno'nun (1550-1650) düşünsel tahmine uygun olarak dünyümıza benzeyen bir dünya olduğunu, güneşe çevirdiği zaman da, antık çağ Yunan matematikçileri Pitagoras (İ.Ö. 585-550), Filolaus ve Sisam'lı Aristarhus'un düşünsel tahminlerine uygun olarak dünyamızın güneşin çevresinde dönmekte olduğunu görmüştü. Artık, teori ve pratik diyalektiği başlamıştı. Çeşitli teoriler pratikle yalanlanıp doğrulanarak yeni teorilere yol açıyorlardı.Galile'nin teleskopu, leh astronomu Nicolas Copernicus'un (1473-1543) varsayımlarını doğrulama yolundaydı. Gezegenlerin kendi kendilerine ışık vermedikleri ve bir güneş sisteminin çevresinde kümelenerek ondan ışık aldıkları gözle görülmeye başlamıştı. İnsan zekâsının bu buluşları, insanlık tarihinin en büyük devrimini gerçekleştirerek insanın evrendeki varsayımsal yerini değiştiriyor ve onun bütün metafizik düşleriyle birlikte gerçek yerine doğru istiyordu... İnsanın ilk felsefe uğraşısı, evrensel ilk nedenin araştırılması yolunda gelişmiştir.Antik çağ Anadolu Yunanlıları okulunun ilk düşünürü Thales, İ.Ö. 600 yıllarında, ilk nedenin araştırılması yolunda gelişmiştir. Antik çağ Anadolu Yunanlıları okulunun ilk düşünürü Thales, İ.Ö. 600 yıllarında, ilk nedenin su olduğunu ileri sürdü . Var olan her şey sudan çıkmıştı ve suyun değişik biçimleriydi. Thales'in öğrencisi Anaksimandros'a göre ilk neden sonsuz (apeiron), sınırsız ve bu yüzden de bilirsiz bir madde olmalıdır. Su, belli bir maddedir ve belliolduğundan ötürü de sınırlıdır, sonludur. Anaksimandros'un öğrencisi Anaksimenes dünyayı kuşatan bu sonsuz ve belirsiz maddeye hava (aer. pneuma, psykhe) adını taktı. Evrenin oluşunu açıklayan bütün bu ilk öğretiler ilk nedenin madde, hem de canlı bir madde olduğunu ileri sürmektedirler (hilozoizm). Düzen anlamında bir evren göerüşü Pitagoras'ta beliriyor. Pitagoras'a göre evren bir uyum, bir sayı uyumudur. Salt bir, ne çift ne tektir, hem çift hem tektir. Tek ve çiftin karşılğı, dolu ile bosun karşıtlığında belirir. Evren, boşun doluyla çatışmasından oluşmuştur; boş doluyu sonsuz sayıda sonsuz küçük parçalara ayırmıştır. ilk varlık nokta, hareket ederek çizgiyi oldurmuştur. Çizgi hareket ederek çizgiyi oldurmuştur. Çizgi hareket ederek yüzey, yüzey hareket erek cisim meydana getirmiştir... Genellikle evren (Fr. Univers) deyimiyle kozmos (Fr. Cosme) deyimi aynı anlamı dilegetirmekteyse de evren'le dünyamızı da içeren doğa bütünlüğü, kozmos'la dünyamızın dışındaki doğa bütünlüğü kastedilmektedir. bkz. Evrenbilim, Evrendoğum.
 Philosophical Dictionary

Küçük Evren.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Âlem-i suğra, Fr. Micro, Al. Microcosmus, İng. Microcosm, İt. Microcosmo). Metafizikte Tanrı karşılığı olarak insan, klasik felsefede evren karşılığı olarak insan, yeni anlayışta atomlar dünyası... Eski felsefede küçük evren, insan anlamını dilegetirirdi. Terimin bilimsel anlamı, atomlar dünyasını dilegetirir. Küçük evrende (mikrokozm) büyük evren (makrokozm) arasındaki ayrılık, insana göre ölçülenmiş bir oran ayrılığıdır. Evren, gerçekte, sonsuz bir bütündür. Bilim, evrende olup bitenlerin, en büyük parçada da en küçük parçadaki gibi olup bittiğini göstermektedir. Sonsuz büyük evren yıldızlar âlemini, sonsuz küçük evren atomlar âlemini adlandırır. Atomlar, evreni meydana getiren ve element adı verilen temel maddelerin en küçük parçalarıdır. Atomun çapı, yaklaşık olarak bir milimetrenin on milyonda biri kadardır. Bu küçüklüğü daha iyi belirtebilmek için denilebilir ki, içi havayla dolu küçük bir yüksükte yirmi beş milyar kere milyar atom vardır, eğer bunlar yan yana dizilebilseydi dünyanın çevresini altmış kere sarabilecek bir zincir elde edilirdi. Her atomun ortasında bir çekirdek (nukleus) bulunur. Çekirdeğin çevresinde de elektron adı verilen küçük tanecikler dolaşırlar. Elektronların (-) yükleriyle çekirdeğin (+) yükleri arasındaki elektirik çekim gücü elektronları, tıpkı güneş sisteminde olduğu gibi, yörüngede tutar. Çekirdeğin olumlu yükü, proton adı verilen ve elektrondan ortalama 1.840 kere daha ağır olan bir tanecik tarafından taşınır. Çekirdekte bulunan, ağırlıkları protonun ağırlığına eşit yüksüz taneciklere de nötron denir. Nötronlar, hidrojenden başka bütün atomların çekirdeklerinde bulunurlar. En küçük şeyden en büyük şeye kadar evrende var olan her şey atomlardan yapılmıştır. bkz. Büyük Evren, İnsan, Atom.
Keyword Searches Turkish - French Dict. ılık (181090k) Turkish - Germany Dict. çüş (94997k) Turkish - French Dict. açık (78121k) Turkish - Turkish Dict. İNDÎ (70123k) Turkish - French Dict. ırmak (67990k) Kurdish - Turkish Dict. naşî (55960k) Turkish - French Dict. çatı (55603k) Turkish - Turkish Dict. HÂDİS (54969k) Turkish - French Dict. balık (53030k) Turkish - Germany Dict. ılım (51581k) Turkish - Germany Dict. hasır (51148k) Kurdish - Turkish Dict. rêsî (50980k)