azlık
UYUŞMAZLIK
(Turkish - Turkish dictionary) :
is. Düşünce aykırılığından doğan anlaşmazlık.
YAZLIK
(Turkish - Turkish dictionary) :
s. 1. Yazın kullanılan: Yazlık elbise. 2. is. Yazın kalınan yer, sayfiye.
MÜTEHAZLIK
(Ottoman - Turkish Dictionary) :
Üstadlık dâvâsı eden, fakat üstad olmayan kimse.
Tanrıtanımazlık.
(Philosophical Dictionary) :
(Os. Dehriyye, Fr. Atheisme, Al. Atheismus, İng. Atheism, İt. Ateismo). Tanrıyı yok sayan öğretilerin genel adı... Tanrıtanımazlık (ateizm), tanrıyı kesin olarak ve açıkça yok saymaktır. Örneğin, tanrıların politik hesaplarla halkı sömürmek için ileri sürülmüş uydurmalardan başka bir şey olmadıklarını söyleyen antik çağ Yunan düşünürlerinden bilgici (sofist) Prodikos gerçek bir tanrıtanımazdır. Antik çağ Yunan düşüncesinde Kirene okulundan Evhemeros'un öğretisi (Evhemerizm) de tanrıtanımaz bir öğretidir. Evhemeros'a göre tanrılar, zamanla halkın gözünde büyütülmüş ve tanrılaştırılmış insanlardır... Tanrıtanımazlık, tanrının varlığını dinsel anlayışa uygun olmayan aykırı düşüncelerle belirtenlere de yakıştırılmıştır. Bu anlamda Derscartes, Spinoza, kamutanrıcılar ve doğatanrıcılar tanrıtanımaz sayılmışlardır. Gerçekte bu öğretiler tanrıtanır öğretilerdir, çünkü tanrıyı şu ya da bu biçimle düşleseler bile sonuç olarak tanrı düşüncesined birleşirler. bkz. Tanrıcılık, Din, Evhemerosçuluk.
Umursamazlık.
(Philosophical Dictionary) :
(Os. İhmâli kıyem, Fr., Al., İng. Adiaphorie). hiç bir şeyi ötekinden farklı tutmamayı ve önemsememeyi gerçekleştiren ruhsal durum... İlkin antik çağ Yunan düşünürü Pyrrhon tarafından, şüpheciliğinin sonucu olarak, farksızlık anlamında kullanılmıştır. Pyrrhon, her şeyden şüphe ettiği için, bütün şeyleri birbirinden farksız saymayı yeğliyordu. Porphirios'a göre de böylesine bir tutum, en üstün iyi'dir. Antik çağ Yunan düşüncesinde çeşitil öğretiler buna yakın durumları amaçlamışlardır. Epikuros'un ataraxia (tinsel dinginlik) ve Stoacıların apatheia (duyumsamazlık) amaçları da buna benzer durumları dilgetirir. Ne var ki her birinin böylesine bir huzur ve süıkûn durumunu amaçlamalarının nedenleri başka olduğu gibi, bu duruma varmak için gösterdikleri yollar da başkadır. Pyrrhon, şüphecilik nedeniyle ve yargıdan kaçınmak için, Epikuros bilgisizlikten doğan korkuları yenmek nedeniyle ve bu korkulardan kurtulmak için, Stoacılar doğaya uygun davranma nedeniyle ve düşünsel davranışlarına duygusallığı karıştırmamak için böylesine bir durumu istemişlerdir. Hint Budacılığında da nirvana'laşmak böylesine ruhsal bir dinginlik durumudur. Stoacılıkta doğalaşan bilge, bir kaya parçasının umursamazlığı ve mutluluğu içindedir. Stoacı Epiktetos'a göre, "Bilge odur ki, kimseyi kötülemez, kimseyi övmez, kimseden yakınmaz, kimseyi suçlamaz". İslâm gizemciliği de böylesine bir umursamazlığı yeğler, Marifetname'ye göre, "Yetkinin kişinin indinde sem ile abirin, sof ile harîrin, civan ile pirin, emir ile fakirin hiç bir farkı yoktur". İnsanı nesnel gerçeklikten ve dolayısıyle pratikten uzaklaştıran bütün bu tutumlar, idealist çıkmazlığın sonuçlarıdır. bkz. Epikurosçuluk, Pironculuk, Şüphecilik, Stoacılık, Ataraksiya, Eytişimsel Özdekçilik, En Üstün İyi, Bilgelik, Bilgi, Bilgi Kuramı.