ayıcı
Uygulayıcılık.
(Philosophical Dictionary) :
(Os. Fiiliyye, Fr. Pragmatisme, Al. Pragmatismus, İng. Pragmatism, İt. Pragmatismo). Bilinemezcilik temeline dayan ve ancak insana yararlı olarak uygulananabileni gerçek sayan Peirce ve James'in öğretisi... Amerikan mantıkçısı Charles Peirce'in (1839-1914) temellerini atıp, Amerikan psokoloğu William James'in (1842-1910) geliştirdiği ve ortaya çıkardığı uygulayıcılık (pragmatizm), Alman düşünürü Immanuel Kant'ın (1724-1804) bilinemezciliğine (agnostisizm) ve İngiliz düşünürü John Stuart Mill'in (1806-1773) yararcılığına (ütilitarizm) dayanan metafizik bir öğretidir. James'e göre, "İnsanın evrendeki durumu kedinin kitaplıktaki durumu gibidir, görür ve dinler, ama hiç bir şey anlayamaz". Öyleyse insan için tek gerçeklik, uygulama alanında işine yarayan gerçekliktir. Hıristiyanlık dini de pek işe yarar bulunduğu, insanı ölüm korkusundan kurtardığı ve kötülüklerin Tanrısal düzeyde nasıl olsa yok olacağını vaat ederek birtakım yersiz kuşkulardan koruduğu için geçerlidir. İnsan, hiç bir şey anlamaksızın içinde bulunduğu ve duyusal tutkularla kavrulduğu bu dünyada çıkarına bakmalıdır. Pragmacılığa göre her düşünce, yaşayışımız için elverişli olduğu sürece doğrudur. Doğru sözcüğü doğrulama sürecini harekete getiren bir düşüncenin, yarar sözcüğü de onun deneyde tamamlanan görevinin adıdır. Doğru düşünceler yararlı olmadıkça değer belirten bir ad kazanamazlar. Bu bakımdan, pragmacılara göre kuramla olgu, soyut düşünceyle işe yarar pratik arasındaki bu birleşme ölçüsüz derecede bereketlidir. Sonsuz derecede yararlı ya da sonsuz derecede zararlı bir gerçeklikler dünyasında yaşamaktayız. Bu bakımdan doğru düşünce bizler için önemlidir. Doğru düşüncenin pratik değeri, bu düşünceye karşılık olan nesnelerin pratik değerinden çıkmaktadır. Nesneler her zaman pratik bir değer sağlamazlar. Bir ormanda yolunuzu şaşırdınız zaman bir keçi yolunu görünce iyi yiyecekler dolu bir ev düşünürsünüz ama o keçi yolunun sonunda içi boş bir ev bulursanız düşüncenizin doğru olmadığını anlarsınız... Pragmacılar dünyanın nesnel gerçekliğine gözlerini kapamışlardır. Gerçek, kendi yararımıza göre belirmekle, özneldir. Bu bakımdan pagmacılık tekbenciliğe (solipsizm) varmaktadır. Her şey ben'im ve her şey benim içindir. Bu kanıysa pek açık olarak saçma bir kanıdır. Bilinemezci yönleri de bilgiyi yadsımakla eylemsel uygulamayı köksüz bırakmaktadır. Uygulama, bilgisizliği değil, tam tersine bilgiyi gerektirir. İnsan eylemi etkili olabilmek için nesnel yasaların bilgisine dayanmak zorundadır. Bundan başka gerçeği yararlılıkta bulan pragmatizm, her türlü zorbalığın savunucusudur. Bilgiye sırt çevirmekle bilime de karşı çıkan pragmacılık, düşünsel ve uygusal eylemi günlük çıkarlara bağlamakla pek basit bir gelip geçicilik öğretisidir... Amerikan psikoloğu John Dewey'in (1859-1952) aletçiliği (enstümantalizm) de belli bir durumda en elverişli davranış biçimini araştıran pragmacı bir denemedir.
BORSA RAYİCİ
(Dictionary of Economics) :
Borsa cetvelinde yazılı fiyat. Borsa fiyatı ya da değeri ile eşanlamlıdır. Söz konusu değerin, değerlemeden evvel işlem gördüğü son günün ortalama değerini ifade eder.
OTOMATİK İSTİKRAR SAĞLAYICILAR
(Dictionary of Economics) :
Ekonominin bünyesinde varolan ve konjonktür hareketlerini hafifleten istikrar güçleri. Otomatik stabilizatör olarak da adlandırılır. Ekonomilerin kendiliğinden düzenlenmesinde önemli rol oynayan stabilizatörlerin, istikrar oluşturucu etkilerinin ortaya çıkmasında hiçbir idari, hukuki, ekonomik istikrar düzenlemeye gerek yoktur. Özellikle kısa dönemdeki ekonomik dalgalanmaların giderilmesinde etkili olan ekonomik stabilizatörlerin başlıcaları şunlardır; vergi hasılatındaki artan oranlıktan kaynaklanan değişmeler, işsizlik sigortası primleri ve işsizlik yardımları, bütçe açık ve fazlaları, stoklarda artış ve azalmalar.
TAMAMLAYICI MALLAR
(Dictionary of Economics) :
belli bir ihtiyacı gidermeye yönelik olarak, birlikte kullanılması gereken mallar. Tamamlayıcı mallardan birinin eksikliği halinde diğer amlın kullanımı da olanaksız hale gelir. Örneğin, dolmakalem ve mürekep gibi. Tamamlayıcı mallardan birinin fiyatındaki değişme diğer malın fiyatını da etkileyecektir.
OTOMATİK İSTİKRAR SAĞLAYICILAR
(Dictionary of Economics) :
Stabilizör olarakta adlandırılan otomatik istikrar sağlayıcılar, ekonomide mevcut olan ve konjonktür hareketlerini azaltan istikrar güçleridir. Stabilizörlerin ekonominin düzenlenmesindeki rolü büyüktür.