asılı

Results for "asılı"

Philosophical Dictionary

Bektaşilik.

 (Philosophical Dictionary) :
Hacı Bektaş Velî'nin (1247-1337) kurduğu, toplumcu Bâtınîliğin en ünlü öğretilerinden... Hacı Bektaş'a göre, her insan gereken bilgiye erişmiş değildir. Gereken bilgiye erişen insan kutuptur (değirmen taşının ortasındaki demirin adı). Değirmen taşı nasıl kutbun çevresinde dönerse, evren de öylece kutbu çevresinde dönmektedir. Sayısı pek çok olan bu kutupların içinde biri vardır ki tam ve yetkin bir bilgiye erişmiştir, ona da kutuplar kutbu (kutb-al-aktab) denir. Kutuplar kutbunun bir yanında sağ imam, öbür yanında sol imam oturur (imamân). Bu büyük yöneticiler üçler adını alırlar. Bunlardan sonra evrenin dört yanını yöneten dört direk gelir (evtad-ı erbaa). Dört direkten sonra gelen rütbe aptallar (abdâller ya da büdelâ) rütbesidir. Direklerle aptallar beşler adını alırlar. Bunların altında da yediler, kırklar ve üçyüzler (rükeba, nüceba, nükeba) vardır. Üçyüzler bir çeşit genel kuruldur. Evren, bu organlarla yönetilir (saltanat-ı ilâhiye).
 Philosophical Dictionary

Olasılıklar Hesabı Bilimi.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Hesab-ı ihtimalî, Fr. Calcul des probabilites). Rastlantının yasalarını araştıran bilim... Bilim, olabilirliliğin (Fr. Probabilite), eşdeyişle rastlantının (Os. Tesadüf( varlığını göz önünde tutmak zorundadır. Mekanik gerekircilik, rastlantının varlığını yadsıdığı için birçok yanılgılara düşmüştür. Rastlantı vardır ve daima göz önünde tutulmalıdır. Böyle olunca da rastlantının rastlama olasılğını hesap etmek gerekmektedir. olasılıklar hesabı bilimi, bu hesabı yapan ve rastlantının yasalarını araştıran bilimdir. Bu hesap hiç bir zaman kesin bir hesap olamaz, daima yaklaşık bir hesaptır. Belli bir yere giden bir kişi, belli bir yoldan geçmek zorundadır, belli bir çatıdran kopan bir taş parçası da yerçekimi yasasına göre belli bir yere düşmek zorundadır. Kendi iç determinasyonlarıyle belirlenen bu iki zorunluk birbirlerine rastlayıp kesişebilirler ve çatıdan kopan taş yoldan geçen o kişinin kafasına düşebilir. Acaba bu rastlantı yüzde kaç oranında olasıdır. Olasılıklar hesabı bilimi bunu bulmak için istatistiklerden yararlanır ve rastlantının tek yasasını meydana getirir. Rastlantının tek yasasına göre "olma ihtimali pek az olan olaylar hiç olmazlar". İlk bakışta yadırganabilecek olan bu yasa, gerçekte günlük yaşamımızın temeli olan bir yasadır. Örneğin insanlar bir trafik kazası ihtimali asla gerçekleşemeyecekmiş gibi sokaklarda rahatlıkla dolaşmaktadır. Çünkü istatistiklere göre nüfusu bir milyon olan bir kentte ortalam olarak trafik kazasından güne bir kişi ölmekterdir. Milyonda bir olan bu ihtimal, rastlantının tek yasasına göre insan ölçüsünde ihmal edilebilecek sayıda bir ihmaldir. Bir insanın yaşamında yüzde yüz gerçekleşecek olan ölüm ihtimalini çocukların hüç düşünmemesi, gençlerin az düşünmesi ve yaşlıların çok düşünmesi ihtimal oranlarının azlığı ve çokluğundan ötürüdür. İnsanların bu gibi yargıları, bilimsel olarak incelemedikleri halde, kendiliğinden yer etmiş ampirik yargılardır. Rastlantının tek yasasına göre olmayacakmış gibi kabul edilesi gereken olasılık oranları insan ölçüsünde, dünya ölçüsünde, evren ölçüsünde ve evrenüstü ölçüde değiştikleri gibi önemlerine göre de değişirler. Örneğin ölüm ihtimalinde göze alınmayan yüzde on oranı, sadece tatsız bir rastlantı ihtimalinde hiç olmayacakmış gibi göze alınabilir. Örneğin yeryüzündeki insanların sayısı bir buçuk milyar olduğuna göre insan ölçüsünde ihmal edilebilen milyonda bir ihtimal, dünya ölçüsünde milyonda birin milyarda biridir. Bu sayı, aynı konuda, evren ve evrenüstü ölçülerde çok daha küçülür ve büsbütün hiçleşir. Havaya atılan bir parada yazı ya da turanın gelmesi ihtimali birbirine eşittir, ama arka arkaya yapılan bin denemede de yazı gelmesi ihtimali sıfırdır. Bir denemede eşit olan ihtimallerin bin denemede sıfıra düşmesi, rastalantının tek yasasına göre tekrarlanma sayısının çoğalmasından ötürüdür. Örneğin telefonu saat 14'le 18 arasında iki saat meşgul bulunan bir aboneye telefon edildiğinde meşgul sinyali işitilince bunun gerçek meşguliyetten mi ya da her hangi bir arızadan mı olduğu tekrarla anlaşılır. Çünkü dört saatte iki saat telefonu meşgul bulunan böyle bir aboneye telefon edildiği zaman telefonu serbest bulmak iki şanstan biridir. Üç defa arka arkaya meşgul sinyalinin işitilmesi, dördüncü açışta serbest bulma ihtimalini bir bölü ikiye yükseltir. Bu aboneye her gün telefon edilmesi ortalama ayda bir defa art arda beş kez meşgul sinyalinin işitilmesini, yılda bir defadan fazla da art arda sekiz kez meşgul sinyalinin işitilmesini gerektirir. Yılda iki defa meşgul sinyali veren telefonda bir arıza olabileceği kabul edilirse art arda sekiz defa meşgul sinyalini işitmek bir arızadan şüphelenmeyi gerektirir, art arda on iki kere meşgul sinyalini işitmek şüpheyi çok kuvvetlendirir, meşgul sinyali on dakika arayla art arda yirmi kere duyulursa arıza kesindir. Olasılıklar hesabı biliminin bilimsel ya da bilimdışı birçokpratik sonuçları vardır. Örneğin olasılıklar hesabı bilimine göre bahse girmek bir bilgi işidir. İhtimali (P) olan ve kazanana verileceği vaat edilen para toplamı (A) olan bir bahiste sürülecek para nispeti âdil olarak, olayın meydana geleceğini savunan (AP) miktarında ve olayın meydana gelmeyeceğini savunanın A (I-P) miktarında para koymasını gerektirir. Daha açık bir deyişle altı ihtimalli bir zarda bir atışta altı getireceğini savunan on kuruş ve bunun olamayacağını savunan elli kuruş koymalıdır, aksi halde tutulan bahiste sürülen para âdil değildir. Bundan başka herhangi bir kumarda kazanma ihtimalleri Poisson yasasıyle tespit edilmiştir. Örneğin satışa yüz bilet çıkarılan bir piyangoda bir bilet alan kişinin kazanma ihtimali yüzde birdir. Ama bu kişi bir bilet alma deneyini aynı ihtimalli yüz piyangoda yüz kere tekrarlarsa bir defa kazanma ihtimali hiç kazanmama ihtimaline eşittir, iki defa kazanma ihtimali iki defa küçük, üç defa kazanma ihtimali iki defa kazanma ihtimalinden üç defa küçük, dört defa kazanma ihtimali üç defa kazanma ihtimalinden dört defa küçük, beş defa kazanma ihtimali dört defa kazanma ihtimalinden beş defa küçüktür ve ihtimaller bu oranda devam etmektedir. Görüldğü gibi ihtimaller matematik bir ölçü vermektedirler. Bu hesaba göre bu deneyde on defa kazanma ihtimali on milyonda birdir ve insan ölçüsünde ihmal edilebilen birihtimaldir. Eğer yüz kişi aynı deneyi tekrarlarsa Poisson yasasına göre bunlardan otuz altı kişi katıldıkları yüz çelişikte hiç kazanmayacaklar, otuz altı kişi de katıldıkları yüz çelişit bir defa kazanacaklardır. Buna karşı on sekiz kişi iki defa, altı kişi üç defa, iki kişi dört defa, bir kişi de dört defadan fazla kazanacaktır. Piyango yönetmenleri zarar etmemek için verecekleri ikramiyeyle bilet satış bedellerini Poisson yasasına göre hesaplar. bkz. Olasıcılık, Rastlantı.
 Dictionary of Economics

OLASILIK

 (Dictionary of Economics) :
Belli bir olayın gerçekleşme durumunun rakamlarla ifade edilmesi. Bazı hallerde gözönünde tutulan olay kesindir, belirsizlik durumu mevcut değildir. Örneğin güneşin akşamları batması gibi. Bu ifade olasılık hesabında 1 olarak değerlendirilir. Gerçekleşmesi mümkün olmayan olaylar ise 0 olarak değerlendirilir. Olasılık denen ölçü, kesin olma durumuyla imkansızlık durumu arasında, yani 1 ile 0 arasında yer alır. Bir başka deyişle 1 ve 0 arasında değerleri olasılığın olabileceği alt ve üst limitleri oluştururlar.
 Dictionary of Economics

BİLEŞİK OLASILIK

 (Dictionary of Economics) :
X ve Y gibi iki olayın birlikte ortaya çıkma olasılıklarıdır. Bu olasılık şöyle hesaplanır: P (X Y) = P (X) . P (Y/X) = P (Y), F(X1Y)
 Dictionary of Economics

DENEY ÖNCESİ OLASILIK

 (Dictionary of Economics) :
Bir olayın herhangi bir deneye dayanmaksızın, sadece kuramsal bir modelden elde edilen olasılığıdır.
Keyword Searches Turkish - French Dict. ılık (180118k) Turkish - Germany Dict. çüş (94959k) Turkish - French Dict. açık (77971k) Turkish - Turkish Dict. İNDÎ (70095k) Turkish - French Dict. ırmak (67777k) Kurdish - Turkish Dict. naşî (55786k) Turkish - French Dict. çatı (55584k) Turkish - Turkish Dict. HÂDİS (54932k) Turkish - French Dict. balık (53003k) Turkish - Germany Dict. ılım (51428k) Turkish - Germany Dict. hasır (51072k) Kurdish - Turkish Dict. rêsî (50885k)