acılı
Doğacılık.
(Philosophical Dictionary) :
( Os. Tab'aniyye, Fr. Naturisme). Her türlü gücü doğaya (tabiat) indirgeyen öğretilerin genel adı... Her türlü düzen ve ölçüyü doğada bulan ve doğaya uygun yaşayışı yeğleyen stoacılar, doğaya tapan ilkel dinler, altın çağ özlemi güdem öğretiler, Rousseau'nun doğaya dönüşçülüğü; hekimlikte her şeyi sıcaklık, soğukluk, nemlilik, kuruluk gibi doğal güçlerden bekleyen öğretiler doğacıdırlar. bkz. Doğa, Doğalcılık.
Dünyacılık.
(Philosophical Dictionary) :
(Os. Dünyeviyye, Fr. Secularisme). Baskaca ehr türlü düşünceyi bir yana bırakarak günlük maddesel ihtiyaçları karşılamayı yeğleyen öğreti... Dünyacılık, bilimi ve insanseverliği savunur. Spekülatif felsefenin yerine günlük yaşamamızla uğraşmak gerektiğini ileri sürer. Yeniolguculuk ve uygulayıcılık öğretilerinden türemiş, bilimci görünüşlü idealist öğretilerdendir. bkz. Olguculuk, Yeniolguculuk, Uygulayıcılık, Yararcılık.
Faydacılık.
(Philosophical Dictionary) :
bkz. Yararcılık.
İdeacılık.
(Philosophical Dictionary) :
bkz. Türcülük.
Kayracılık.
(Philosophical Dictionary) :
(Os. İnayet-i rabbaniyye mesleği, Fr. Providentialisme). Evrendeki bütün olayları Tanrısal irade ve bağışla açıklamaya çalışan öğretilerin genel adı... Metafizik öğretilerin çoğu kayracıdır. Jansenizm bunun en belli örneklerinden biridir. Jansenius'e (1585-1638) göre insan, yaratılışından bozuk, günahlarla kirlenmiş, aşağılık bir yaratıktır. Kendi çabasıyle kendini kurtaramaz. Onu ancak Tanrının bağışı (inayet, gratia) kurtarabilir. İnsanın yapabileceği tek şey Tanrıya inanmak ve oturup Tanrının bağışını beklemektir. bkz. Bağış, Jansenizm, Hıristiyanlık.