SANAYİ
SANAYİLEŞME [İng. Industrialization]:
(Sociological Dictionary) :
Kavramı iki açıdan ele almak mümkündür. Geniş açıdan sanayileme, kalkınma ile eş anlamlıdır. Sanayileşme iktisaden kalkınma anlamına gelir. 19. Yüzyılda Sanayi İhtilâli ile önce İngiltere'de, daha sonra da diğer bazı Avrupa ülkelerinde ortaya çıkan ekonomik, sosyal ve siyasî alanda görülen yapı değişikliklerinin sonucudur.Dar anlamda sanayileşmeden, mal ve hizmet üretiminde insan emeği yerine daha fazla makine kullanılması, tarım göre sanayi sektörünün ön plana çıkması, ücretli gurubun nisbî ağırlığı ve teşkilatlanması, şehirli nüfusun yoğunluğu, millî gelir içinde sanayi sektörünün payının artması, ihraç edilen ürünler içinde sanayi ve işlenmiş tarım ürünleri payının yükselmesi anlaşılır.Sanayileşme ve şehirleme adetâ ikiz kardeşler gibi ele alınır. Sanayileşme, tabii çevrenin işlenerek, beşeri çevre olmasına zemin hazırlar. Çevre sorunları ve sanayileşmenin sosyal meseleleri (yalnızlaşma, fertççi, faydacı, maddeci davranışlar, yüksek boşanma ve intiharlar, anomi, alkül ve uyuşturcu bağımlılığı, sapma davranışlar vb.) gündeme gelir.
BEBEK SANAYİ
(Dictionary of Economics) :
Serbest ekonomi fikrini reddetmekle birlikte, bir ülkede sanayiin gelişebilmesi için bir süre de olsa devletçe korunması ve kollanması gerektiğini savunan görüş. Koruma altında bulunan emekleme devresindeki sanayilere bebek sanayi denmektedir. Bu koruma gümrük duvarlarıyla, kollamada teşviklerle, vergi indirimleriyle vb. olur. Ancak yeterince geliştikten sonra devletin bu sanayiden elini eteğini çekmesi gerekir.
İSTANBUL TİCARET VE SANAYİ ODASI FİYAT İNDEKSLERİ
(Dictionary of Economics) :
Önceleri Ticaret ve Sanayi Odası tarafından yapılan, daha sonra bu odalar ayrıldıktan sonra Ticaret Odası tarafından yapılmaya devam edilen Türkiyedeki en eski indekslerdir. Toptan fiyat indeksi ve geçinme indeksi olmak üzere iki tanedir. Toptan fiyat indeksi sabit esaslı ve zincirleme olmak üzere iki şekilde yapılmakta, toptan eşya fiyatlarındaki değişmeleri göstermektedir. Geçinme indeksi 1929 yılından beri yapılmaktadır. Bu indeks fiyat değişmelerinin insanların geçinme düzeylerini dolaysız olarak belirleyen unsurlar üzerindeki etkilerini saptamak amacıyla hesaplamaktadır.
KİLİT SANAYİ
(Dictionary of Economics) :
Faaliyeti diğer firmaları ve işkollarının etkileyebilecek bir önem taşıyan sanayi kolu. Bu sanayi kolundaki birtakım tıkanıklıklar, diğer üretim kollarında da dışsal etkiler çıkartarak tıkanıklıklara yol açabilir. Demir-Çelik Sanayii kilit sanayiye bir örnek gösterilebilir.
MONTAJ SANAYİİ
(Dictionary of Economics) :
Belirli bir üretim aşamasından geçmiş mamul parçaları biraraya getirmek sureti ile nihai malı üreten sanayi. Ancak uygulamada bu kavram genellikle ithal edilen yabancı malı parçaları birleştirip, bunun dışında hiçbir yeni değer katmadan mumul mal haline getiren sanayii ifade etmek için kullanılmaktadır. Bu anlamıyla özel bir dolaysız yabancı sermaye yatırımı olan montaj sanayiinde, yurt dışındaki ana firmadan getirtilen temel ana malları ev sahibi ülkedeki bazı basit parçalarla birleştirilmekte ve üretimin son aşaması bu şekilde gerçekleştirilmektedir. Yerli girdi kullanımının son derece düşük olduğu bu uygulama, ülkemizde özellikle 1950li ve 1960lı yıllarda oldukça yaygındı.