PLANLAMA
Planlama.
(Philosophical Dictionary) :
Üretimin, toplumsal gereklere uygun olarak ve belli bir amaca doğru önceden düzenlenmesi... Planlama, toplumculuk (sosyalizm) akımının temel ilkelerinden biridir. Anamalcı (kapitalist) ekonomide kâr oranlarına göre ve anamalcılar eliyle belli bir amacı gerçekleştirmek için düzenlenir. Planlı ekonomi, toplumun ekonomik gücünün boşuna harcanmasını önler ve hızla gelişmeyi sağlar. Planlı ekonomide işsizlik ve buhran olmaz. bkz. Toplumculuk, Anamalcılık.
PLÂNLAMA [İng. Planning]:
(Sociological Dictionary) :
Genel anlamda plânlama bir şeyin şematik tasarısı, yapılması istenen şiylerin projesidir. Daha açık tanımlama yapmak gerekirse; plânlama bir cemiyetin veya organizasyonun bünyesinde meydana gelen değişiklikleri kendi haline bırakmadan kontrol altına alma hedeflerle kaynakları birlikte düşünmek, öncelikleri tesbit etmek ve yönlendime faaliyetidir. Plânlama bütün organizasyon t iplerinde göze çarpan bir faaliyet olarak karşımıza çıkar. Plânlama faaliyetlerinin ortak bir özelliği vardır. Bu özellik bütün organizasyon tiplerinin sürekli bir değişme ile ilgili olmasıdır. Bu değişikliklern istenen sonuçlara, hedeflere varabilmesi için plânlama yapılmasını zorunlu hale getirir. Kaynakların en uygun kullanımının (optimal) sağlanmasında planlama önemli bir vasıtadır.Plânlamanın en zor yanı, plânın uygulanması safhasında ortaya çıkar. Plânın iyi bir şekilde hazırlanması uygulamanın mutlaka başarılı olacağı anlamına gelmez Plânı hazırlayanlar ile uygulayıcılarının farklı olması,plânnı hazırlanırken öngörülen hedeflerin, teoride geçirli olan bazı kavramların, gerçek hayatta geçirli olmaması uygulamada başarısızlıklara sebep olabilmektedir. Bu sebeble uygulayıcılar ile plânı hazırlayanlar arasında bir uyumun olması ve plânlama kurumuna uygulamayı demetleme konusunda yetki verilmesi gerekir.Plânlama faaliyetleri, kapitalist toplumun sosyal devlet anlayışına sahip olmasında kullanılan bir vasıtadır. Hem demokratik hem sosyalist ülkelerde geniş bir uygulaması olmasına rağmen, demokratik ülkelerde kamu sektörü için emredici, özel sektör için yol göstericidir. Sosyalist ekonomilerin merkezi plânlama anlayışı ekonomideki hantallığı, verimsizliği ve artan bürokrasiyi doğurmuştur. Sosyalist ülkelerin pazar ekonomisine geçme eğilimleri merkezî plânlama fikrinden uzaklaşmayı ifade eder. (Kurtkan , A., 1982, Ülken, H.Z. 1969, Kılıçbay, A., 1981) (Bkz. Sosyal Plânlama)
SOSYAL PLÂNLAMA [İng. Soial Planning]:
(Sociological Dictionary) :
Sosyoloji ve sosyal siyaset ile sosyal plânlama arasında genel bir bağlantıdan söz etmek mümkündür. Plânlı ekonomiden plânlanmış bir toplum anlayışına varılmasında sosyoloji kısmen belirli bir sorumluluk yüklenmiştir. Bunun sebebi plânlama faaliyetine bütüncü bir karakter ile yaklaşma, yani iktisadî plânlamayı ve sosyal plânlamayı birlikte değerlendirme gereğidir.Gelişmi ülkelerden alınan plânlama örnekleri, gelimekte olan veya az gelişmiş ülkeler tarafından kendi sosyal bünyeleri dikkate alınmaksızın uygulanırsa, uzun vadede başırısız olur. Her ülkenin sosyal realitesi birbirinden farklıdır. Bu sebeple her ülkede plânlama faaliyetinden, iktisadî plânlama bölümü ve sosyal plânlama bölümü bulunmalıdır. Sosyal plânlamanın amacı, iktisadî plânlamada yer alan hedeflere ulaşılmasında sosyal temeli oluşturmak ve sosyal gelişmenin gerçekleşmesini sağlamaktır. İktisadî plânlama, eğer iktisadî gelişmeyi belirli bir hızla gerçekleştirme gayesini güdüyorsa, sosyal realitenin özelliklerini değerlendirmelidir.Sosyal planlamada yer alabilecek bazı konular şunlar olabilir: nüfus, istihdam, çalışma hayatı, insangücü, eğitim, sağlık, sosyal güvenlik.. (Bkz. Planlama) (Bottomore, T.B., 1984, Kurtkan, A., 1982)
BÖLGESEL PLANLAMA
(Dictionary of Economics) :
Bir bölgeye ilişkin düzenlemelerin sistemli hale getirilmesiyle bölgesel planlama oluşur. Bölgesel planlama, bölgesel kalkınmayı sağlamak amacına dönük olabileceği gibi, bölgenin farklılaştırılması maksadıyla da hazırlanabilir. Sözgelemi New York ve çevresinin çevre kirliliği, ulaşım ve aşırı nüfus yoğunlaşması sorunlarını birbiriyle ilişkisi içinde ve bir bütün olarak ele alarak çözmeyi amaçlayan bölgesel bir plan hazırlanabilir.
DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI
(Dictionary of Economics) :
İktisadi ve sosyal hedeflerin saptanmasında hükümete yardım eden uzun ve kısa süreli strateji, plan ve programları hazırlayan ve planın başarı ile uygulanması için gerekli önlemleri öneren bir kuruluştur. 1960 yılında kurulmuştur.Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) iki ana organdan oluşmaktadır: Yüksek Planlama Kurulu ve Planlama Merkez Teşkilatı. Yüksek Planlama Teşkilatının görevi iktisadi ve sosyal hedefler ile stratejileri belirmektedir. Planlama Merkez Teşkilatının hazırladığı uzun ve kısa süreli planlar da Yüksek Planlama Kurulunda incelenir ve Bakanlar Kuruluna sunulur. Bakanlar Kurulunda yapılan görüşmelerden sonra planlar Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur. Onaylanan planlar kapsadıkları dönemin başlangıcında yürürlüğe girer.