MEVDUAT
MEVDUAT BANKALARI
(Dictionary of Economics) :
Ticaret bankaları olarak da bilinen ve tasarruf sahiplerine birikimleri karşılığında faiz ya da kar payı veren mali kurmlar. Mevduat bankalarının yanı sıra tasarruf ve kredi sandıkları ile bazı ülkelerdeki posta tasarruf sistemleri ve belediye bankaları da benzer işlevleri yerine getirir. Ancak sadece mevduat bankaları mevduat kabul eder. İlk mevduat bankaları, genellikle orta ve düşük gelir gruplarını tasarrufa özendirmek amacıyla kuruldu. Hollandada yerel mevduat bankaları, 1783de kurulan ve bir hayır cemiyetinin çabalarıyla oluşturuldu. İlk banka 1817de açıldı. Aynı dönemde Almanyada da özel mevduat bankaları gelişti ve ilk banka 1778de Hamburrgda açıldı. İngilterede ilk mevduat bankası 1810da yoksul bir yörenin rahibi tarafından kurulurken, ABDde ilk bankalar 1800lerin başlarında kar hedefi gütmeyen kuruluşlar olarak faaliyete başladı. Türkiyede Cumhuriyet Döneminde kurulan ilk ulusal mevduat bankası 1924 yılında kurulan İş Bankasıdır. Günümüzde Türkiyede bankaların büyük çoğunluğu Mevduat Bankası olarak faaliyet göstermektedir.
MEVDUAT ÇARPANI
(Dictionary of Economics) :
Çek kullanarak ya da havale yollayarak ve takas mekanizmasından yararlanarak yapılan ödemelerin, toplam mevduatta meydana getireceği artışı belirten katsayı.a) Ödemelerin hiç banknot kullanmaksızın, kaydi para ile yapıldığı ve memvduatın bekletilmeksizin plasmanlara bağlandığı bir durumda, başlangıçta yatırılan mevduat artışının yol açacağı zincirleme banka işlemleri sonunda elde edilecek nihai mevduat miktarı aşğıdaki formüle göre hesaplanır.M = 1/r.DFormülde: D=Başlangıçtaki mevduat artışır= Bankaların mevduata karşılık tuttukları ankes oranıM= Zincirleme banka işlemleri sonunda elde edilecek mevduat miktarı.Formülde 1/r mevduat çarpanıdır.b) Ödemelerin kısmen çek ve takasla yapıldığı, mevduatın (kasa ihtiyatı ayrılarak) bekletilmeksizin kredi olarak dağıtıldığı bir sistemde, başlangıç mevduat artışının yol açtığı zincirleme işlemler sonunda elde edilecek nihai mevduat miktarı:M= 1/r+r.Dformülüne göre bulunur.Bu formülde r nakitle yapılan ödeme oranını, 1/r+r ise mevduat çarpanını gösterir. (Ayrıca bk. Kredi Çarpanı, Kredi Enflasyonu, Bankacılıkta Kliring, Kaydi Para, Walter Bagehot)
MEVDUAT KARŞILIKLARI
(Dictionary of Economics) :
Mevduat bankalarının topladıkları mevduatın geri ödenebilmesinin güvencesi olarak merkez bankasına yatırdıkları ya da saklı tuttukları karşılıklar. Bu ilkeyi benimseyen bankacılık sistemlerinde bankalar ancak, toplam mevduatın belirli bir oranı olarak saptanan bu karşılıkların dışında kalan mevduatları kredi ya da yatırım yoluyla gelir sağlamak üzere kullanabilirler. Mevduat karşılıklar oranı ekonomideki para arzını denetlemek amacıyla kullanılan etkili bir para politikası aracı olarak da işlev görür. Bankaların mevduat karşılığı bulundurması ilk kez ABDde yasal olarak zorunlu kılınmıştır. Türkiyede bankaların Merkez Bankasına yatırmak zorunda oldukları mevduat munzam karşılıkları oranı, Merkez Bankası Banka Meclisince Yüksek Planlama Kuruluna iletilir. Bankalar Kurulu kararı ile yürürlüğe girer. Mevduat karşılık oranları, vadeli ve vadesiz mevduat için farklı olarak belirlenebileceği gibi her iki mevduat türüne aynı oran da uygulanabilir.
MEVDUAT MUNZAM KARŞILIĞI
(Dictionary of Economics) :
(Bk. Mevduat Karşılıkları)
MEVDUAT SERTİFİKASI
(Dictionary of Economics) :
Sahibinin bankada belirli bir miktarda mevduatı bulunduğunu gösteren belgi. Vadesiz mevduat sertifikaları istendiği anda faizsiz olarak paraya çevrilebilir. Bunlar genellikle işadamları tarafından ihalelerde teminat ya da niyet belgesi olarak kullanılır. Vadeli mevduat sertifikaları ise faiz geliri getirir ve ancak belli bir tarihten sonra paraya çevrilebilir. Sertifikaların faiz oranları genellikle isme yazılı mevduat hesaplarının faiz oranlarından yüksek olur. Vadeli mevduat sertifikasını, süresi dolmadan paraya çevirmek isteyen tasarruf sahibi, faiz gelirinden vazgeçer.1960ların başlarından bu yana önemli bir tasarruf aracı durumuna gelen her iki tür mevduat sertifikası da genellikle alınıp, satılabilir ya da devredilebilir ancak çek karşılığı olarak kullanılamaz. 1980 yılında Türkiyede yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanılan mevduat sertifikası, ABDde 1961, İngilterede ise 1966 yılından bu yana kullanılmaktadır.