IŞKÎ


Results for "IŞKÎ"

Azerbaijani - Turkish Dictionary

niskil

(Azerbaijani - Turkish Dictionary) :
gam keder
Azerbaijani - Turkish Dictionary

çiskin-

(Azerbaijani - Turkish Dictionary) :
hafif sis
Azerbaijani - Turkish Dictionary

çişkin-

(Azerbaijani - Turkish Dictionary) :
hafif sis
Philosophical Dictionary

Çatışkı.

(Philosophical Dictionary) :
(Os. Tesâvii nakîzyen, Fr., Al., Antinomie, İng. Antinomy, İt. Antinomia). Saltığı çözümlemek isteyen usun düşmek zorunda bulunduğu çelişki... Alman düşünürü Immenuel Kant tarafından ileri sürülmüştür. Kant'a göre, saltığın alanına eşdeyişle metafizik alana giren us kaçınılmaz çelişmelere düşer. Nicelik, nitelik, oran ve kiplik bakımlarından çelişik karşıtlıklar, usa dayanan düşünsel felsefenin ve Tanrıbilimin ussal yöntemleriyle, aynı güçte tanıtlanabilirler. Örneğin, evren sonsudur ve evren sonludur, insan özgürdür ve insan özgür değildir. Tanrı vardır ve Tanrı yoktur gibi çeşitli karşıtlıklar ussal olarak aynı güçte tanıtlanabilirler ama, bu tanıtlamaların bilimsel olarak hiç bir değeri yoktur. Çünkü fiziko-teolojik kanıt, birtakım inançlara ve varsayımlara dayanır, hiç bir hakkı olmadığı halde bizi bu inançları ve varsayımları kabule zorlar. Örneğin, niçinini açıklamadan, bir ilk neden olmaksızın bir sonsuz nedenler ve sonuçlar serisinin olamaycağını varsayar; duyulur verilerden yola çıkarak duyu dışı sonuçlara varılabileceğine inanmamızı ister. Kant'ın haklı olarak ileri sürdüğü gibi, bu inanç ve varsayımlara dayandıktan sonra, tanıtlanamayacak hiç bir çatışkı yoktur. Böylesine tanıtlamalar, bilim dışı tanıtlamalardır. bkz. Eleştiricilik, Saltık, Metafizik.
Philosophical Dictionary

İlişki.

(Philosophical Dictionary) :
(Os. İzâfet, Fr., Al., İng. Relation, İt. Relazione). Doğasal, toplumsal ve bilinçsel bütün olgular arasındaki karşılıklı bağlılık... Bağıntı ve görelik deyimleriyle anlamdaştır. Osmanlıcada bu deyimler iki sey arasındaki karşılıklı bağlantı'yı dilegetiren münasebet (ilişki), nesneleri ve kavramları birlik, bağlılık, birliktelik gibi hallerde toplayan nitelik'i dilegetiren izafet (bağıntı) deyimleriyle dilegetirilir. Gerçekte bu deyimler birbirinden ayrı anlamları kapsar. Örneğin, sırasıyle, "bu konuyla ilişki'li (münasebetdar) olarak şunlar da söylenebilir", "hastamız düne göre (nisbeten) daha iyidir", "kölelik kavramı bağıntı'lı (izafî) dır, efendinin bulunmadığı yerde köle de bulunamaz" denir. Ama bütün bu anlamlar, eytişimsel felsefenin meydana koyduğu evrensel bağımlılığı dilegetiren ilişki deyiminde toplanabilir. Çünkü bütün bu anlamlar son çözzümlemede (konuyla ayrıntıları arasında, hastanın bugünüyle dünü arasında, kölelikle efendilik arasında) bir ilişki'yi dilegetirirler. İlişki, evrenin özdeksel birliğini niteler. Evrende herhengi bir şey, ancak ilişkileriyle varlaşır, ilişkileri dışında hiç bir şey yoktur. bir şeyin var olduğunu söylemek, onun bir ya da birkaç ilişkisini meydana koymaktır. Varlaşma ilişkilerin belirmesi, değişme, ilişkilerin değişmesi, gelişme kimi ilişkilerin yok olarak yeni ilişkilerin meydana gelmesidir. nesne ve olguların kendileri gibi ilişkileri de nesnel, kendileri gibi ilişkileri de birbirleriyle bağımlıdır. Her ilişki bir birliği olduğu kadar bir karşıtlığı, bir kavuşmayı olduğu kadar bir çatışmayı, bir etkilemeyi de kapsar. Çünkü birlikte karşıtlık, barışla savaş, etkileme ve etkilenme en az iki şey arasında gerçekleşebilen bir ilişkidir. Devim bir ilişki sonucu ve özdek bizzat devim olduğundan, demek ki özdek bizzat ilişkidi. Evren de özdeksel bir bütün olmakla bir ilişkiler bütünlüğüdür. Bir şey neyse, ancak başka bir şeyle ilişkisi içinde odur. Bir şeyi tanımak o şeyin ilişkilerini tanımaktır, bir şeyi bilmek o şeyin ilişkilerini bilmektir; bir şeyi iyice tanımak ve bilmek o şeyin daha çok ilişkilerini tanımak ve bilmektir. Bir şeyin çeşitli ve karşıt yanları arasındaki ilişkiler iç ilişikler, o şeyle başka şeyler arasındaki ilişkiler dış ilişkiler 'dir. Herhangi bir şeydeki bu iç ve dış ilişkier de birbirleriyle bağımlıdır ve dış ilişkiler iç ilişkilerle belirlenir (bkz. Çelişme). Eytişimsel özdekçilik tümüyle bir ilişkinlik anlayışıdır. bkz. Eytişimsel Özdekçilik Özdek, Eytişim, Devim, İlişkin, İlişkinlik, İlişkincilik, İlişkinlik Kuramı.