Düşüncecilik.

Results for "Düşüncecilik."

Philosophical Dictionary

Öznel Düşüncecilik.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Tasavvuriye-i enfüsîyye, Fr. Idelisme subjectif). Varlığı kişisel bilince indirgeyen öğretilerin genel adı... Öznel idealizm (subjektif idealizm) dış dünyadaki bütün varlıkları bireyin bilincicne indirger. Bu açıdan öznel idealizm, varlıkları genel bilince indirgeyen enesnel idealizmle (objektif idealizm) saltık bilince indirgeyen saltık idealizm (mutlak idealizm) arasında yer alır. Nesneleri açıkça kişisel bilincin ürünü sayan öğretiler bulunduğu gibi, bunu kapalı bir biçimde yapan öğretiler de vardır. Açık öznel idealizme immateryalizm; kapalı öznel idealizme pozitivizm, personalizm, egzistansiyalizm gibi öğretiler örnek gösterilebilirler. Öznel idealizm, zorunlu olarak, tekbenciliğe (solipsizm) varır. Çünkü bütün varlıklar kişinin bilincine indirgendiğine göre kişi, kendinden başka her şeyin tek ölçüsü olmak durumundadır. Buysa tekben'in kendinden başka bütün ben'leri zorunlu olarak yadsıması demektir... Öznel idealizmin en açık örneği olan özdeksizci Berkeley'e (1685-1753) göre özdek diye bir şey yoktur, nesneleri varlıklaştıran kişinin bilincidir. Kırmızı bir kumaşın kırmızılığı, kumaşta değil, kişinin gözünde ve bilincindedir. Çünkü sarılık hastalığına tutulanlar o kumaşı sarı renkli görürler. Berkeley, bu konuda şöyle demektedir: Onları gördüğümüz ve dokunduğumuz için nesnelerin var olduklarını sanıyoruz. Oysa duyumlarımız usumuzdaki düşüncelerden başka bir şey değildirler. Düşüncelrse usumuzun dışında ve ötesinde var olamazlar. Belli bir renk, bir biçim, bir koku, bir tat gözleriz. Kafamız bütün bunları birleştirerek elma adında bir nesne yapar; gerçekteyse elma ağaçta değil bilincimizdedir, çünkü onu bilincimiz var etmiştir... Öznel idealizmin belli örneklerinden biri de Alman düşünürüa Johann Gorttlieb Fichte'nin (1762-1814) öğretisidir. lFichte öğretisi, Alman düşünürü Immanuel Kant'a (1724-1804) bir tepki olarak ileri sürülmüştür. Fichte'ye göre Kant'ın düşünenle düşünülen (numen ve fenomen) ikiliği bir kuruntudur. Düşünen de düşünülen gibi tek düşüncenin ürünüdür. Ben olmasaydı ben dışı da olmazdı. Ben'siz hiç bir şey var olamaz. Ben dışını yaratarak ben'i sınırlayan da gene ben'den başkası değildir. Ben'i kaldırınız, evren de yok olur. Bütün görünenler, objeler, özdekler, sınırlar hep usun yaratısıdır. Tek yaratıcı ustur, bendir. Fichte bu konuda şöyle demektedir: Ben olmayandan (obje) yola çıkarsam, ben olmayanın içinde nasıl olup da bir ben (süje) bulunduğunu açıklamam gerekir. Oysa bunu hiç bir zaman açıklayamam. Çünkü bu bilinemez. Tersine, benden yola çıkarsam bütün ben olmayanları açıklayabilirim. Ben olmayanın beni nasıl düşündüğünü bilmem ama, benim ben olmayanları nasıl düşündüğüm pek açıktır. Her bilme, bir eylemle başlar. Ben, ben olmayanı kavrayabilmek için bir eylemde bulunacak, önce kendini ortaya koyacaktır. Benin kendi kendisini düşünmesi bile bir eylemde bulunmasıdır. Hiç bir eylemde bulunmayan ben, ben olamaz. Öyleyse ben, ben olabilmek için, bir ödevi yerine getirmeliyim. Bu ödev, her şeyden önce, benliğimi ortaya koyma ödevimdir. bkz. Düşüncecilik, Nesnel Düşüncecilik, Saltık Düşüncecilik, Metafizik Düşüncecilik, Öznelcilik.
 Philosophical Dictionary

Saltık Düşüncecilik.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Tasavvuriyye-i mutlaka, Fr. Idealisme absolu). Hegel düşünceciliği... Saltık idealizm, Alman düşünürleri Johann-Gorttlieb Fichte'nin (1762-1814) öznel idealizmiyle Friederch_Willhelm-Joseph von Schelling'in (1775-1854) nesnel idealizmi arasında yer alan Friedrich Georg-Wilhelm Hegel'in (1770-1831) idealizmidir. Fichte, ben olmayan'ı ben'den yola çıkarak kavrıyordu, çünkü ben olmayan'dan yola çıkılırak ben'i anlamak ve kavramak mümkün değildi (sübjektif idealizm). Schelling'e göre insan, kendisinde kişileşen aklıyle evrende objektifleşen akılla birleşebilirdi, düşünce böylelikle kendisini meydana getiren ikiliğin üstüne yükselebilirdi, ama saltık'a hiç bir zaman erişemezdi, çünkü saltık sonsuzluğu sonucuydu (objektif idealizm). Hegel'se saltık'ın insan usunun içinde bulunduğunu ve bu yüzden de aşkın olamayacağını ileri sürmektedir. Evrensel bilinç insanda belirmiştir. Evrensel düşünce kendi kendine dışlaşarak insana kadar gelmiş ve insanda kendisini yansıtacak aynayı bulmuştur. Artık, madde dünyasında daha fazla doğlaşmak gerekmeyecektir. Evrensel bilinç, insanda, kendi kendisinin bilincine ulaşmak yolundadır. bkz. Hegelcilik, Düşüncecilik, Saltık, Öznel Düşüncecilik, Nesnel Düşüncecilik, Deneyüstücülük.
Keyword Searches Turkish - French Dict. ılık (181411k) Turkish - Germany Dict. çüş (95027k) Turkish - French Dict. açık (78159k) Turkish - Turkish Dict. İNDÎ (70146k) Turkish - French Dict. ırmak (68127k) Kurdish - Turkish Dict. naşî (56103k) Turkish - French Dict. çatı (55629k) Turkish - Turkish Dict. HÂDİS (55013k) Turkish - French Dict. balık (53044k) Turkish - Germany Dict. ılım (51633k) Turkish - Germany Dict. hasır (51188k) Kurdish - Turkish Dict. rêsî (51086k)