BÜTÇE
KONSOLİDE BÜTÇE
(Dizionario di Economia) :
Devletin bütün gelir ve giderlerinin tek bir bütçe içinde toplanmasını amaçlayan Bütçenin birliği ilkesinin sağlanabilmesi amacıyla, kamuya ait tüm birimlerin bütçelerinin bir araya getirilmesi (Konsolidasyonu) ile elde edilen bütçe Konsolide bütçe dar anlamıyla genel ve katma bütçeli idarelerin bütçelerinin birleştirilmesi ile elde edilen bütçeyi ifade eder. Geniş anlamda konsolidasyon ise, yukarıda belirtildiği gibi, bütün kamu kesimi birimlerinin harcama ve gelirleri toplanarak sağlanabilir. Buna göre geniş anlamda konsolide bütçenin hesaplanabilmesi için genel bütçe, katma bütçe, yerel yönetim, KİT ve döner sermaye işletmelerinin harcama ve gelirlerinin bir araya getirilmesi gerekmektedir.
NAKİT BÜTÇESİ
(Dizionario di Economia) :
İşletmenin belirli bir dönemdeki nakit akışlarını (alacaklar, ödemeler) gösteren bir program. Nakit Bütçesi düzenlenmesinin temel amacı, işletmenin elindeki nakdin yönetilmesidir. İşletmelerde genellikle para girişleri ile para çıkışlarının aynı zamanda gerçekleşmemesi nedeniyle, bazı dönemlerde işletmenin nakit ihtiyacının belirlenmesinde, bazı dönemlerde ise elde biriken fonların atıl bırakılmasında nakit bütçesinden yararlanılır.
OLAĞAN ÜSTÜ BÜTÇE
(Dizionario di Economia) :
Her yıl tekrarlanmayan ve olağanüstü nitelik tayışan harcama ve gelirleri gösteren özel bir bütçe. Olağan (normal) bütçeden ayrı bir döküman olarak hazırlanır ve kabul edilir. Olağan ve olağanüstü giderleri birbirinden ayırmanın güçlüğü, ayrımı kolay olsa bile, bunları yine de tek bir bütçede gösterilmesinin bütçe birliği prensibi bakımından daha uygun olması, bu tür bütçenin yolsuzluklara elverişli olması gibi nedenlerle, bugün olağanüstü bütçe birçok ülkede hiç uygulanmamaktadır. Ülkemizde Meşrutiyet döneminde sık sık başvurulan olağanüstü bütçe, cumhuriyetten sonra oldukça az uygulanmıştır. Bu dönemde olağanüstü bütçeye kalkınma ve savunma giderleri dolayısıyla başvurulmuş, 1944 yılından itibaren olağanüstü bütçe uygulaması yapılmamıştır. Bir süre normal bütçe içinde olağan ve olağanüstü giderler ayrımı yapılmış, daha sonra bu ayrım da terkedilmiştir.
ÖZEL BÜTÇE
(Dizionario di Economia) :
Yerel (Mahalli) gider ve gelirleri kapsayan bütçe, özel idareler (Yerel yönetim) genel terimi içinde yer alan belediyeler, il özel idareleri ve köylerin bütçeleri özel bütçeler olarak adlandırılır. Bu devlet organlarının giderleri önemli ölçede mahalli (Yerel) düzeyde gerçekleşirken, gelirlerinin bir kısmı merkezi devlet gelirlerinden ayrılan paylardan oluşur. Özel bütçe, genel ve katma bütçeden farklı olarak kanun niteliğinde değildir. Bu bütçelerin hazırlanmasında diğer bütçelerde olduğu gibi Maliye ve Gümrük Bağkanlığının rolü yoktur.
ÖZERK BÜTÇE
(Dizionario di Economia) :
Devletin iktisadi özellikleri gereği bazı faaliyetlerin genel bütçe dışına çıkarılması ve genel bütçenin tabi olduğu usul ve prensipler dışında idare edilmesiyle ortaya çıkan bütçe türü. Muhtar-Otonom bütçe olarak da adlandırılır. Bütçe birliği prensibine istisna oluşturan özerk bütçenin hazırlanması, uygulanması ve kontrolü de değişik kanunlarla bağlı olduğu için, yine bütçe birliği prensibine bir istisna oluşturan, fakat genel bütçe ile aynı şeklide uygulanan katma bütçeden farklıdır. Türkiyede özel hukuk kurallarına ve kendilerine ait özel kuruluş kanunlarına bğlı olarak bütçe hazırlık, uygulama ve denetim işlemlerinin yapıldığı kamu iktisadi kuruluşları özerk bütçeli kuruluşlardır. Ayrıca, T.C. Merkez Bankası, Radyo ve Televizyon Kurumu da özerk bütçeli kuruluşlar arasında yer alır.